Het is een mooie mix van overeenkomsten en verschillen, Zweig (Wenen 1881 – Rio de Janeiro, Brazilië 1942) en Erasmus (Rotterdam, 1466 – Basel, 1636). Ze hebben allebei immens veel geschreven, allebei in de taal die in hun tijd een prominente taal van de grote wereld was, en die grote wereld was evenzeer hun eigen persoonlijke wereld. Tijdens hun leven werden ze wereldwijd door tallozen gelezen, waren ze wereldberoemd, en correspondeerden ze met tientallen andere beroemde persoonlijkheden. Nu, bijna 75 resp. 400 jaar na hun dood, zijn ze vooral Bekende Namen. Op donderdag 12 december 2013 komen ze hier virtueel samen. Dan zal dr. mr. Edwin Rabbie, benoemd tot bijzonder hoogleraar Cultuurgeschiedenis, in het bijzonder van de intellectuele geschiedenis van de 15e tot late 17e eeuw vanwege de Erasmusstichting Rotterdam, zijn ambt in het openbaar aanvaarden met het uitspreken van een rede met de titel: ‘Erasmus in crisistijd. Stefan Zweig en zijn “Triomf en tragiek van Erasmus van Rotterdam”‘ (Triumph und Tragik des Erasmus von Rotterdam).

Het is een mooie mix van overeenkomsten en verschillen, Zweig (Wenen 1881 – Rio de Janeiro, Brazilië 1942) en Erasmus (Rotterdam, 1466 – Basel, 1636). Ze hebben allebei immens veel geschreven, allebei in de taal die in hun tijd een prominente taal van de grote wereld was, en die grote wereld was evenzeer hun eigen persoonlijke wereld. Tijdens hun leven werden ze wereldwijd door tallozen gelezen, waren ze wereldberoemd, en correspondeerden ze met tientallen andere beroemde persoonlijkheden. Nu, bijna 75 resp. 400 jaar na hun dood, zijn ze vooral Bekende Namen. Op donderdag 12 december 2013 komen ze hier virtueel samen. Dan zal dr. mr. Edwin Rabbie, benoemd tot bijzonder hoogleraar Cultuurgeschiedenis, in het bijzonder van de intellectuele geschiedenis van de 15e tot late 17e eeuw vanwege de Erasmusstichting Rotterdam, zijn ambt in het openbaar aanvaarden met het uitspreken van een rede met de titel: ‘Erasmus in crisistijd. Stefan Zweig en zijn “Triomf en tragiek van Erasmus van Rotterdam”‘ (Triumph und Tragik des Erasmus von Rotterdam).

mooi voorbeeld van synchroniciteit [= door (schijnbaar?) toeval gelijktijdig optreden van zeer verschillende gebeurtenissen. HV]. Beide waren uitdrukkelijk ‘trans-nationaal’. Quaevis terra patria, ‘Overal waar de aarde is, is mijn vaderland’, was het motto van Erasmus, en Europa was in zijn tijd voor alle burgers van de Europese landen min of meer de hele aarde); Zweig gaf aan zijn autobiografie ‘De wereld van gisteren’ de ondertitel mee ‘Herinneringen van een Europeaan’. Intussen wordt Zweigs historisch-politieke vaderland, de keizerlijk-koninklijke dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije met haar evenwicht tussen eenheid en verscheidenheid van alle verschillende volkeren daarin, als een ideaal-model voor Europa gezien. Dezer dagen verscheen het boek van Robert Menasse ‘De Europese Koerier. De woede van de burger en de vrede van Europa’. Daarin stelt hij: ‘Nóg hebben landen uit dat voormalige rijk daar profijt van: ze hebben kadasters, infrastructuur, belastingstelsels. Precies die zaken waar Griekenland, dat hier géén deel van uitmaakte, nu de grootste problemen mee heeft.’

Stefan Zweig Erasmus

En dan de taal. Bijna evenveel mensen spreken hier tegenwoordig geen Duits meer zoals mensen geen Latijn meer spreken. Maar let op! Begin november meldde de krant: ‘Duitsland presenteert zich vandaag aan de wereld als een groot en zelfbewust land, middenin Europa, stevig verankerd tussen Polen in het oosten en Frankrijk in het westen. … Het akkoord tussen de sociaal-democraten en de christen-democraten bevat in dit verband een veelbetekenende zin: ‘Duits moet ook in de praktijk gelijkgesteld worden aan de beide andere werktalen Engels en Frans’ (cursivering van mij; voor de aardigheid geef ik alvast het citaat ook in het origineel: ‘Deutsch soll als die meistgesprochene Muttersprache im Europäischen Parlament, in Kommission und Rat mit dem Englischen und Französischen gleich behandelt werden’. En een volgende zin uit het akkoord klinkt helemaal bemoedigend voor de universiteit: ‘Wir unterstützen Deutsch als internationale Wissenschaftssprache’).

De bijeenkomst is openbaar, komt allen overmorgen, 16:00 uur precies in de Aula, A-gebouw van de Erasmus Universiteit, Burgemeester Oudlaan 50 te Rotterdam. De receptie zal om 17:00 uur plaatsvinden in hetzelfde gebouw.

Hugo Verbrugh