LEESWAARSCHUWING. Dit wordt een raar verhaal.

In de ’tv-recensie van yasmina aboutaleb’ in de Volkskrant van 26 mei, door mij niet in die krant maar in cyberspace gevonden, vond ik onder de kop ‘Bij het kijken van ‘Ryan is zwanger’ besef je hoeveel obstakels het vastgeroeste systeem opwerpt voor lhbti’ers’ de volgende tekst:

‘Ryan (29) is een non-binair trans persoon en wil graag zwanger worden. Die (Ryans keuze van persoonlijk voornaamwoord) heeft er veel voor over. Zoveel zelfs dat die bereid is te stoppen met het innemen van testosteron: “Als ik aan de testosteron zit, is het heel moeilijk om te huilen. Ik heb nu al meerdere malen gehad dat mijn ogen tranen.”  Ryan is ook bereid weer ongesteld te worden: “Ik heb buikkrampen, voel me een beetje depri (…) ik was vergeten hoe vervelend dat is.”

Dan komt kennelijk een plaatje, met bijschrift  ‘De babyshower van Ryan en David in ‘Ryan is zwanger’. Beeld BNNVara’

De ‘de Volksrant’- tekst gaat verder: ‘Ryans partner David (31), queer cisman, vindt het maar spannend. Voor hemzelf, maar vooral ook voor Ryan, omdat hij weet dat het zwanger worden slechts het begin is van een lange weg vol onbegrip, pijn en strijd, zo blijkt uit de documentaire Ryan is zwanger (BNNVara) van Özgür Canel. Videodagboekverslagen en reportagescènes wisselen elkaar af. Vooral in de scènes waarin het stel met buitenstaanders te maken heeft en zich in de buitenwereld begeeft, wordt duidelijk hoe moeilijk het voor hen is om hun leven in te richten op de manier die zij willen.’

Tot zover het materiaal. Het enige Nederlandse journalistieke medium dat, voor zover ik dat kan beoordelen, serieus genomen kan worden, dat ook aan dit thema serieuze aandacht besteedde, was de VPRO-gids. 26 mei van 21.00 tot 22.05 uur was op NPO 2 een documentaire hierover.

Ik heb er heel even naar zitten kijken. Maar men kan zijn ogen en oren eigenlijk niet geloven wanneer men dit ziet en hoort. Op het plaatje bij de tekst in de VPRO-gids ligt de persoon in kwestie als een zwangere plat op de rug en wordt medisch-verloskundig onderzocht. De vraag of de persoon ‘m’ of  ‘v’ is, is niet aan de orde, net zo als die vraag niet aan de orde zou zijn als het zou gaan over, ik noem maar twee buitenplaatsen, een baksteen of een ruimteschip; de snor en baard op het gezicht van de persoon word ik kennelijk verondersteld niet te zien.

Eventjes krijg ik een aanvalletje van ‘cognitieve dissonantie’, oftewel de onaangename spanning die iemand kan ervaren bij tegenstrijdige waarnemingen (Leon Festinger, A Theory of Cognitive Dissonance, 1957). Om die spanning te verminderen, passen wij onze opvattingen aan en bedenken wij zelf een mogelijke verklaring.

Mijn verklaring voor wat ik hierboven samengevat heb, is dat  zich hier een nieuwe variant voordoet van het Dadaïsme. Dat was, lees ik bij Wikipedia, een culturele beweging die tijdens WO I ontstond in Zürich, in het neutrale Zwitserland. De beweging was ergens tussen 1916 en 1920 op haar hoogtepunt. De kunstenaars van dada hielden zich bezig met mengvormen van beeldende kunst, poëzie, theater en grafisch ontwerp. De beweging toont qua geesteshouding verwantschap met het nihilisme door het opzettelijk irrationele en het ondergraven van de algemeen geaccepteerde standaarden. Hoewel de beweging slechts korte tijd heeft bestaan, is haar invloed zeer groot geweest. Dada is een kunst net onder de realiteit. Kunstenaars hielden zich bezig met het gebruik van voorwerpen die al bestonden, maar zij maakten er net iets anders van dan de oorspronkelijke functie, bedoeling of hoedanigheid.

Het nieuwe ‘Neo-Dadaïsme’ is, bedenk ik zelf, een culturele beweging die opgebloeid is in de leegte die de corona-toestand in de culturele sector heeft doen ontstaan. Iconisch prototype van de beweging is de auto met vierkante wielen. Corona-activist Willem Engel heeft via een fundraising campagne voldoende geld  ingezameld om de Nederlandse verkeerspolitie een vloot ven enkele duizenden supersnelle auto’s met vierkante wielen te schenken. Voor het gewone volk hebben ze de stunt van Ryan en David bedacht.

Overigens is neodadadada-enzovoort natuurlijk van alle tijden. In 1947 richtten enkele overlevende Duitsers in Düsseldorf in de achterkamer van een obscure kroeg het nog steeds bestaande cabaret-ensemble (vrij vertaald) ‘Het Kom-mee-die-tje’ op (zoek verder zelf maar op Wikipedia).

Terzijde, als een soort PS (= Post Scriptum) nog even dit: relativering-tot-het-nulpunt van het man-vrouw verschil is eerder vertoond. In WOII zong Jetty Paerl stiekem dit lied:

Op den hoek van de straat

Staat een N.S.B.-er,

’t Is geen man, ’t is geen vrouw,

Maar een ras-plebejer! [OF: farieezër]

Met een krant in zijn hand,

Staat hij daar te venten;

En verkoopt zijn vaderland

Voor zes rooie centen.

Zoek het vooral even zelf op. Het IS een sublieme meezing-dijenkletser.

Tekst koop door onder de video

Overigens realiseer ik me dat ik hier raak aan de Wet van Godwin (1990): als een online-discussie maar lang genoeg duurt, trekt een van de deelnemers geheid een keer een vergelijking met de nazi’s of Hitler. Dat zij dan zo; ik bedoel er niets speciaals mee.

Hugo Verbrugh


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.