In zijn wekelijkse column in Trouw had Bert Keizer [u weet nog wel:  desteronline.nl/parallelle-werelden en vele jaren verder terug meer verwijzingen] vorige week vrijdag een aardige mix van cynisme, diepzinnigheid, berusting en nog zo wat. trouw.nl/zorg/de-dijk-tegen-het-virus-erodeert

Kort samengevat: de dagen worden weer korter, de nachten weer langer, we moeten gewoon weer terug naar waar we gebleven waren. Het moet maar eens afgelopen zijn met het corona-pandemonium (= 1. Beroering 2. Chaos 3. Drukte 4. Fictieve plaats 5. Geraas 6. Heibel 7. Hels kabaal 8. Hels lawaai 9. Lawaai 10. Leven 11. Opschudding 12. Rumoer 13. Spektakel 14. Tempel van de halfgoden 15. Tempel van de halfgoden bij de Grieken 16. Tumult 17. Verwarring; het is ook de naam van de hoofdstad of citadel van de Hel in Het paradijs verloren van John Milton. De naam is afgeleid van het Griekse παν en δαιμόνιον en betekent ‘alle demonen’. De citadel was ontworpen door de demonische architect Mulciber  –  uit Wikipedia).

Bert werd op zijn wenken bediend. Diezelfde vrijdagochtend kregen Cora en Wopke bijna een halfuur spreektijd in het vroege NOS Journaal, en hun boodschap was duidelijk. Kort samengevat: het is voorbij, we kunnen terug naar waar we gebleven waren. KLM krijgt 3,4 miljard om overeind te krabbelen maar onder strenge voorwaarden: drastische verbetering in duurzaamheid, vergroening, vermindering van overlast … –  enzovoort. Commentaren achteraf: ‘Waar hebben we het allemaal eerder gehoord …’ –  het zijn alweer allemaal alleen, nu alleen dramaturgisch perfect geënsceneerd, vrijblijvende aanbevelingen om voortaan liever met de trein naar Brussel te gaan in plaats van met de KLM, borstklopperij over vermindering van nachtvluchten van 32.000 naar 29.000 en aanverwante blablabla … ; het collectief Viruswaanzin’ HEEFT een punt; de taal zelf is aan ’t veranderen in een massa plastic soep.

Overigens doet Bert zelf aardig mee in zijn eigen stiel (= 1. Ambacht 2. Bedrijf 3. Beroep 4. Handwerk 5. Maatschappelijke werkkring 6. Métier 7. Vak).

Ook diezelfde vrijdag verscheen ‘het dubbeldikke zomernummer over het zelfgekozen levenseinde’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (vanaf 1857! … een van de oudste medische tijdschriften ter wereld … DAT is andere koek!)

De aankeiler van dit nummer van het NTvG gaat met nietsontziende zelfverzekerdheid verder. Ik vat weer kort samen, en citeer de eerste drie zinnen:

  1. ‘Het debat over dit onderwerp zal nooit worden afgerond. Het viel ons dan ook niet moeilijk om collega’s te vinden die een bijdrage wilden leveren’ (Wat een argumentatie! ‘Het debat zal nooit worden afgerond’, stellen ze. Hoe weten ze dat bij het NTvG trouwens zo stellig? Het lijkt wel Mattheüs 24:35: “Hemel en aarde zullen voorbijgaan, maar Gods woorden zullen zeker niet voorbijgaan.” en het was DAN OOK niet moeilijk enzovoort).
  2. ‘We hebben in dit nummer onderscheid gemaakt tussen twee soorten zelfgekozen dood: suïcide en euthanasie.’ (maar als je zó begint, is het debat ‘afgerond’ oftewel morsdood gemaakt voordat je goed en wel begonnen bent. Ooit gehoord van Endura?)
  3. ‘Over suïcide bestaat nauwelijks discussie; … ‘. (sinds Albert Camus geldt suïcide voor velen waaronder ik als het enige echt serieuze probleem van de filosofie: ‘Il n’y a qu’un problème philosophique vraiment sérieux : c’est le suicide’. In zelfmoord knallen de drie grootste thema’s uit de Europese filosofie op elkaar.

Tot zover de eerste drie zinnen. De laatste alinea van de aankeiler is een slotakkoord waarbij vergeleken de Ode an die Freude die Beethoven’s negende afsluit, klein bier is: ‘Terugblikkend op de afgelopen 45 jaar mogen we stellen dat er iets bijzonders is bereikt. Binnen onze gemeenschap is het voor het eerst in de geschiedenis mogelijk om onder bepaalde omstandigheden je leven op humane wijze te beëindigen in gesprek met de mensen van wie je houdt.’

Bijschrift: Het NTvG oftewel Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde is een interessant item in het rijke assortiment wetenschappelijke media. Toen het werd opgericht, medio 19e eeuw, werd het meteen het orgaan van de (vanaf 1945 ‘Koninklijke) Nederlands(ch)e Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst’, afgekort “KNMG”. In dat zelfde jaar vond ook een afsplitsing plaats. De KNMG kreeg een eigen lijfblad, en dat werd ter herinnering aan de rol die de artsen in het Verzet hadden gespeeld genoemd naar hun geheime codenaam tijdens de bezetting: ‘Medisch Contact’. Het in dit stukje genoemde themanummer van het NTvG heeft ‘netto’ (er staan geen advertenties in!) meer dan 100 bladzijden. Mijn ‘Wordt vervolgd’ kan dus nog een heel verhaal worden! (H.V.)

Il n’y a qu’un problème philosophique vraiment sérieux: c’est le suicide‘. Van Albert Camus, franse filosoof, journalist, schrijver van romans en toneelstukken (1913-1960), verscheen in 1942 het essay ‘De mythe van Sisyphus’. De held van het verhaal heeft vele malen gezondigd tegen de goden en is voor straf gedoemd om tot in alle eeuwigheid in de onderwereld een rond stuk rots een helling op te duwen. Als het ding bijna boven is, rolt het naar beneden en moet Sisyphus opnieuw beginnen. Camus gebruikt het als beeld voor de mens die alsmaar vragen stelt aan de natuur. Maar die geeft geen antwoord, zodat de mens alsmaar geconfronteerd wordt met het absurde. Het essay is mij om meerdere redenen dierbaar. De eerste reden is de openingszin. Ik citeer: Zelfmoord is het enige echt serieuze filosofische probleem. Dat voel ik ook zo. In zelfmoord knallen de drie grootste thema’s uit de Europese filosofie op elkaar: 1. de vraag of hierna nog ‘iets’ komt, zo ja ‘wat’ en alsdan of de manier waarop ik heb geleefd en mijn leven geëindigd heb, enige relevantie heeft  inzake dit ‘iets’, 2. de dimensie van het hier en nu geconcretiseerd in de vragen ‘wat kan ik weten, hoe moet ik handelen?’ en 3. de vrije wil. De tweede reden is dat ik het absurde van Camus niet alleen meevoel en begrijp, maar ook een oplossing ervoor heb. De vraag die Camus onder woorden brengt, is verkeerd gesteld. Hij moet omgedraaid worden. Niet de mens stelt vragen aan de natuur, maar de natuur stelt vragen aan ons, en een van de taken van de filosofie is ons te leren haar antwoorden te geven waar ze iets aan heeft. (H.V.)

Hugo Verbrugh

Wordt vervolgd.


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.