Dezer dagen maken wij in Kralingen/Crooswijk en omgeving de zogeheten EUREKA-week mee. Vrijwel zeker heeft u er al iets van gezien en wellicht zult u er de komende drie dagen nog meer van zien. Vorige week schreef ik er al over; nu kom ik erop terug omdat in Groningen deze studenten-kennismakerij al geweest is; die haalde vorige week dinsdag zelfs het NOS tv-Journaal! We mochten voor de buis virtueel een paar seconden meemaken hoe een groep eerstejaars in deze academische setting in Groningen aan Mindfulness mocht doen. We zagen en hoorden hoe een dozijn studenten in een zo ontspannen mogelijke houding op matrasjes op de grond lag te luisteren naar een dame die, nota bene, IN HET ENGELS!, in English!, een soort geleide meditatie uitvoerde [hier in mijn eigen woorden vertaald weergegeven]: ‘Word nu innerlijk heel, stil, kom helemaal terug in jezelf, … concentreer je op je ademhaling … ‘, enzovoort [de lezer die niet voor zichzelf kan invullen wat op de plaats van deze puntjes moet staan, begrijpt sowieso niks van dit stukje].

Mij voerde dit stukje dagelijks nieuws terug naar de tijd in het kielzog van het iconische jaar 1968 van de zogeheten studenten-revoluties [‘De verbeelding aan de macht’!!]. Uiteraard moest ik ook even denken aan aan Woodstock oftewel het Woodstock Music & Art Fair muziekfestival dat van 15 tot 19 augustus 1969 gehouden werd in de Amerikaanse plaats Bethel. Dàt heeft sindsdien school gemaakt! De zogenoemde ‘sensitivity training’ waar Kurt Lewin in 1946 mee begonnen was kreeg een boost en the sky werd een beetje the limit.

Hier in Rotterdam werd ik [junior wetenschappelijk medewerker aan de helemaal volgens de nieuwe tijdgeest werkende Medische Faculteit Rotterdam] door omstandigheden genoopt af en toe mee te doen in een zelfde soort exercitie als de Groningse eerstejaars. In het kader van het probleemgestuurd onderwijs in kleine groepen in de Algemene Ziekteleer deden wij hieraan, en omdat we allemaal dokters waren, respectievelijk wilden worden, ging dat sterk lichaamsgericht. Dan stonden we bijvoorbeeld in een kring en kregen van een moderator de instructie ‘doe nu je ogen dicht en concentreer je op je ademhaling … beweeg mee met inademing en uitademing … ‘ enzovoort, enzovoort, en al meteen de eerste keer dat ik dat meemaakte, kreeg ik een grensoverschrijdende ervaring. Ondragelijk concreet werd ik gewaar hoe op de draaggolf van de stem van die moderator die man als persoon via de trillingen van de lucht die ik via allerlei voelhoorn-achtige vezeltjes in mijn oor fysiek opving, bijna lijfelijk voelbaar bij mij binnenkwam. Een totaal ander mens dan ikzelf ben, drong mijn persoonlijke binnenwereld binnen, en ik herinner me subliem concreet hoe ik tot in de kleinste vezel van mijn lichaam, ziel en geest reageerde met ‘dit wil ik niet!‘ Maar ik stond in de trainingsgroep vast op de grond, ik kon en wilde en durfde niet uit te breken. Ik kon zelfs innerlijk geen weerstand bieden aan de dwingende stem van die moderator, en toen werd mijn innerlijke afweer opeens een onverwachte leerervaring. Of ik wilde of niet – het ging vanzelf – ik voelde mijn ademhaling – en opeens voelde ik in mijn verbeelding hoe net als mijn ademlucht ook mijn bloed heen en weer ebde. ’t Was bijna een veridieke (waarachtige – red.) pseudo-hallucinatie zoals de parapsychologie dit verschijnsel kent. En toen deed ik een ontdekking. Een grote vraag uit de geschiedenis van de geneeskunde die me al jaren bezighield, kreeg zijn antwoord.

Rector magnificus van de Erasmus Universiteit Rutger Engels tijdens de opening van de Eurekaweek (introductieperiode nieuwe Rotterdamse, universitaire studenten) in Ahoy, maandag 19 augustus jl. Foto: Winish Chedi.

We gaan even terug naar de geneeskunde aan het begin van de moderne tijd. In 1628 ontdekte William Harvey de bloedsomloop. Veel auteurs uit de geschiedenis van de geneeskunde spreken  daarbij hun verbazing uit dat het zo lang geduurd heeft voordat dit elementaire feit ontdekt werd. Nu begreep ik opeens die verbazing. Mijn nieuwe begrip inspireerde me tot een boude stelling. Vóór de moderne tijd stroomde bloed helemaal niet rond in het lichaam. Voor zover er beweging in zat, was dat meer een soort heen-en-weer-gevoel. Er was dus helemaal geen bloedsomloop te ontdekken.

Een uitvoeriger versie van dit verhaal staat in het boek ‘Denken over geneeskunde’ van Koo van der Wal e.a. (De Driehoek, 2018), blz. 211-213.

Hugo Verbrugh

PS Als voetnoot meld ik: ‘Het College van Bestuur van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) heeft Sharda Nandram (universitair hoofddocent aan Nyenrode Business Universiteit) per 1 mei 2019 benoemd tot (deeltijds) hoogleraar Hindoe-Spiritualiteit en Samenleving aan de Faculteit Religie en Theologie’. Dat klinkt aanzienlijk spiritueler dan wat ik hierboven allemaal verteld heb. H.V.


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.