In zijn column in de NRC van 12 oktober introduceert Tom-Jan Meeus een belangwekkend nieuw idee. Hij doet dat onder de titel ‘De abortuskwestie als een formatie-thriller?’

Ik licht toe: een ‘thriller’ (afgeleid van het Engelse to thrill, in vervoering brengen) is een spannend verhaal waarin de nadruk ligt op actie en gevaar. Het doel is de lezer of toeschouwer voortdurend in spanning te houden. Een thriller kan een roman zijn, een film of een toneelstuk’ (Wikipedia). Essentieel voor de ’thriller’ is dat de lezer telkens opnieuw doelbewust door de auteur op het verkeerde been wordt gezet. En, blijkt nu dus, ook een politieke ‘saga’ vol berichten, geruchten, en andere tekstuele, alsmede visuele, auditieve en andere via de zintuigen werkende ingrediënten, kan een ’thriller’ zijn. Is dat niet een super-mooi nieuw idee?!

Volgens een Haagse tegeltjeswijsheid is D66 een partij die opkomt voor het individu, terwijl de ChristenUnie het zoekt in de kracht van de gemeenschap’, begint Meeus (een tegeltjeswijsheid is een clichématige levenswijsheid zoals die wel op wandtegels wordt aangetroffen). ‘’Dit zou kunnen verklaren dat de partijen, opnieuw samen aan tafel in de formatie, het soms zo moeilijk hebben met elkaar. Maar recente discussies laten zien dat het zelfbeeld van de twee niet altijd overeenstemt met hun gedrag.’

Dat laatste komt natuurlijk, voorzichtig gezegd, vaker voor, en niet alleen in de politiek. Is niet-overeenstemming van zelfbeeld en gedrag niet eerder regel dan uitzondering (retorische vraag)? Het begint al spannend te worden! Helemaal zoals wij inderdaad van een thriller verwachten!

De rest van de column gaat over abortusrechten en vaccinweigeraars en nog zo wat. Even terzijde: mij deed het woord abortusrechten een beetje denken aan ‘mest-uitrij-rechtrechten’ of ‘CO2

Politieke werkelijkheden analyseren en beschrijven alsof het detectives zijn is een specialiteit van Friedrich Dürrenmatt. Zijn roman ‘De rechter en zijn beul’ (1950) speelt in de omgeving van de Bielersee / het Lac de Bienne, een streek van Zwitserland waar ik eerder over heb geschreven in De Ster: https://www.desteronline.nl/romantische-herinneringen/ 19 november 2013. Onlangs (70 jaar na de verschijning van het boek! Het IS een meesterwerk!) is daar een soort memory lane geopend waar fans van Dürrenmatt zich kunnen lopen verbeelden dat ze delen van het verhaal virtueel meemaken. H.V.
Onlangs [70 jaar na de verschijning van het boek! Het |IS een meesterwerk!] is daar een soort memory lane geopend waar fans van Dürrenmatt zich kunnen lopen verbeelden dat ze delen van het verhaal virtueel meemaken.

uitstootrechten’ – ook actuele politieke problemen;  maar dit dus terzijde. Mij gaat het om déze passage tegen het einde van de column (accentueringen van mij): ‘Geen idee hoe dit afloopt, maar politiek kan het een thriller worden. Onder het hoofdje ‘medische ethiek’ vallen ook voltooid leven en … , maar die kwesties hebben, … , niet de gevoelswaarde … ‘.

De ‘gevoelswaarde‘ van Voltooid leven … – daarover heb ik niet vaak gezien in de media – ik heb dit begrip althans niet vaak expliciet ter discussie gesteld gezien. Een waardevolle uitzondering stond in Trouw van 30 januari 2020: een interview van bijna 1800 woorden: ‘Els van Wijngaarden dook in opdracht van het kabinet in de groep 55-plussers die het liefst hun leven willen beëindigen. Het zijn er ongeveer 10.000. Maar in de term ‘voltooid leven’ ziet ze niks‘ (accentuering van mij; ik ben dat hartelijk met haar eens. Een leven is nooit voltooid; ‘voltooid leven’ is even leeg en abstract als bij voorbeeld een perpetuum mobile in de fysica of het grootste getal in de wiskunde of het antwoord op de vraag ‘wat is filosofie?’ in de wijsbegeerte).

Met de gevoelswaarde van een woord wordt (in een ietwat informele karakterisering) bedoeld de connotatie, ondertoon, bijbetekenis van een woord oftewel de ermee verbonden subjectieve of intersubjectieve voorstelling die vaak van emotionele aard is, boven op de eigenlijke betekenis van het woord oftewel de denotatie die geacht wordt de objectieve ≈ letterlijke betekenis te geven. Met dit thema zitten we in de diepe filosofische wateren van semantiek, semiotiek en aanverwante linguïstische wetenschappen. Maar omdat het hier in de meest letterlijk (!) denkbare zin over een discussie op leven en dood gaat, is dat onvermijdelijk.

Mijn tekst is moeilijk genoeg voor een stukkie – met mijn plaatje maak ik het eenvoudiger.

Hugo Verbrugh


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.