Ze zullen misschien de Vaderlandse Geschiedenis ingaan als De Week van Sywert, de dagen tussen de eerste onthullingen, eind mei, en de eerste voorlopige apotheose zondag 6 juni: ‘Het moment was daar: “de man van negen miljoen” zou zich komen verantwoorden in Buitenhof’; ik citeer uit het verslag van Arjen Fortuin in de televisie-rubriek van de NRC van 7 juni (‘in het Nederlandse taalgebruik wordt dit woord ook wel gebruikt om te verwijzen naar een “schitterend slottoneel van een uitvoering of voorstelling”’,Van Dale,Wikipedia).

Leidmotief in het verslag is de zin in het begin: ‘Opgejaagd en de vragen van interviewer Twan Huys parerend, leek Van Lienden de gewetensvraag vooral op zichzelf te willen betrekken’. Dan volgt een korte samenvatting [zou het een ‘biecht of een apologie’ worden?] met als voornaamste oordelen de termen ‘wonderlijkste’ en ‘nog vreemder’.

Voor mij het interessants was de vraag die Fortuin opriep: ‘of … inmiddels ook…  de gedachte verloren is gegaan dat het in de ethiek met name gaat over de gevolgen van je daden voor anderen.’

Is dat zo? Gáát het in de ethiek met name over de gevolgen van je daden voor anderen? Er zijn ook andere opvattingen.

Een weinig bekende maar belangwekkende visie op ethiek  is geleverd door Rudolf Steiner in zijn filosofische hoofdwerk ‘De filosofie van de vrijheid’. Alle kennis is het resultaat van twee totaal verschillende activiteiten: het observeren van gegeven feiten (uiterlijke en innerlijke verschijnselen) en het nadenken over die feiten. Voor de observatie blijft de werkelijkheid gefragmenteerd. Alleen door het denken krijgen de afzonderlijke waarnemingen een plaats en een zin. In wezen is het denken namelijk een helderziend waarnemingsorgaan. Wordt dit orgaan bewust en systematisch ontwikkeld, dan doorbreekt het de traditionele ‘grenzen van de kennis’. Het denken wordt vrij. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de ‘kenniskant’ van het leven. Ook het gevoels- en het wilsleven en het vrije handelen bloeien op in wisselwerking met een zelfstandig en creatief denken. En zo kan een ethiek ontstaan waarin de gevolgen van je daden voor anderen niet centraal staan.

Maxim Februari, vooral bekend als columnist inde NRC, werd in een eerder nummer van De Ster geciteerd met zijn samenvatting van wat Steiner over ethiek stelt: ‘ … Steiner brengt de vitaliteit terug in het gesprek over moraal. De sterke focus op achteraf verklaren ontneemt ons onze vitaliteit – je kunt het wel steeds hebben over wat er is gebeurd en hoe dat tot stand is gekomen, maar je zult ook af en toe iets moeten doen, anders blijft er niets over om achteraf te beoordelen. En dat doen is niet alleen maar een uitvoering van plichten of regels. Steiner schrijft: “Wie slechts uit respect voor bepaalde ethische normen handelt, diens handeling is het resultaat van de gedragsregels uit zijn morele code. Hij is alleen maar de uitvoerder. Hij is een hogere automaat. Werp een aanleiding tot actie in zijn bewustzijn, en onmiddellijk zet zich het mechaniek van zijn morele principes in beweging, ten einde een christelijke, humane, altruïstische of cultuurbevorderende daad voort te brengen. Dat is niet wat vrij moreel handelen is”, zegt Steiner. “Je handelt alleen maar vrij als je in jezelf de liefde tot de handeling vindt: niet als conclusie uit redenen alleen, maar ook omdat je vreugde vindt in de daad zelf, in het doen van datgene waarvan je hebt geconcludeerd dat je het moet doen.” Hier treffen het cerebrale en het corporele elkaar, het maatschappelijke en het natuurlijke.’

Tekst loopt door onder de afbeelding

Ik wou dat De Ster een lijntje had met TV Rijnmond of soortelijk televisie-instituut. Dan zou ik proberen Sywert daar met het bovenstaande verhaal te confronteren.

Via www.richting.org komt u op een site waarover het bijgevoegde plaatje nadere informatie geeft.

Hugo Verbrugh


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.