Vorige week is op bescheiden schaal herdacht dat drie jaar geleden het Europees Hof van Justitie het recht om vergeten te worden ofwel vergeetrecht heeft ingesteld. Dat is een recht voor burgers van de Europese Unie om bepaalde verouderde of onjuiste privacygevoelige informatie te laten verwijderen uit de zoekresultaten van zoekopdrachten op een persoonsnaam bij een internetzoekmachine of een bedrijf dat online gegevens bijhoudt of een online organisatie of een website. Het gaat in artikel 17 om het verwijderen van internet data bij de bron. De burgers moeten hiervoor contact opnemen met de eigenaar van de zoekmachine zelf, zo heeft het Hof op 13 mei 2014 besloten. Een website heeft dus niet noodzakelijkerwijs een speciale knop waardoor een database alle gegevens wist.

Hans Holbein de Jonge: tekening in de marge van een vroege druk (Bazel 1515) van Erasmus’ Lof der Zotheid.

NRC Handelsblad had onder de titel  “’Vergeetrecht’ wordt op het web lang niet altijd toegekend” er een gedegen artikel over. “In de eerste drie jaar van het ‘vergeetrecht’ kreeg Google alleen al uit Nederland 32.600 verzoeken om zoekresultaten weg te halen. Rechters worstelen nog: ‘wanneer heeft een veroordeelde crimineel het recht om vergeten te worden?’ Er is veel wat mensen liever niet over zichzelf in de zoekresultaten van Google zien opduiken. Een studente rechten bralde dronken in de camera op een studiefeest en kreeg daar last van bij het zoeken naar een baan. Accountants die bij een bedrijf de boeken niet goed controleerden, baalden extra toen ze met naam en toenaam onderwerp werden van financiële nieuwssites.  Een Rotterdamse huisbaas kwam berichten over zichzelf tegen op obscure sites. Zijn voormalige huurder – die wegens wanbetaling via de rechter uit huis was gezet – spuwde daar zijn gal. De huisbaas zou schuldig zijn aan huisvredebreuk, verduistering en het doen van valse aangiftes. ‘Zoiets raakt je’, zegt de huisbaas die succesvol beroep deed op het vergeetrecht en daarom ook in NRC Handelsblad anoniem wil blijven. ‘Ik kon mij er niet tegen verweren.’ Over deze zaken en honderdduizenden andere heeft Google zich afgelopen drie jaar gebogen. Google verwijderde iets minder dan de helft van de gevraagde links.”

De rest van het artikel legt gedetailleerd uit hoe ingewikkeld het is om evenwichtig te balanceren tussen de twee vuistregels: “’Klopt er iets van?’ en ‘Hoe belangrijk is het dat de maatschappij ervan weet? Als het niet lukt via Google, kan men naar de Autoriteit Persoonsgegevens. Die besloot afgelopen jaren 50 keer om te bemiddelen bij Google, 37 keer met succes.”

Men hoeft geen helderziende te zijn om te voorspellen dat het vergeetrecht een blijvertje zal zijn. Als ik het niet vergeet (!) zal ik volgend jaar half mei opnieuw erover schrijven. Dan zal ik ook terugkomen op wat ik hier alvast meld: vergeten is een belangrijk begrip in de filosofie. Ritters grote Historische Woordenboek van de Filosofie heeft een lemma van bijna 3.000 woorden over vergeten (Gr. λήθη, ἀμνηστία; Lat. oblivio; Eng. forgetting; Fr. oubli). Vanaf de Griekse oudheid kennen wij in onze cultuur gelijktijdig een ‘herinneringskunst’ (Mnemotechniek,  ars memoriae) EN het idee van een ‘vergeetkunst’ (ars oblivionis, ars oblivionalis). Onze grote mede-Rotterdammer Erasmus vond het onderwerp belangrijk genoeg om in zijn beroemde ‘Lof der Zotheid ‘ (Laus Stultitiae) de nimf Vergeten (Lethe) een plaats te geven in het gevolg van de Dwaasheid (Moria, Stultitia); maar in verband met zijn lof voor de Morosophie (dwaasheidsfilosofie) prijst hij haar weer. ‘Ik verafschuw toehoorders die alles onthouden’.

Een interessante variant is overigens de ‘retractatie’. Dat  betekent ongedaan maken. Het wordt gebruikt in de organisatie van de wetenschap. Als een onderzoeker in een vakblad resultaten van een onderzoek publiceert die later vervalst of anderszins niet waar en niet bruikbaar blijken te zijn, kan de redactie van het vakblad besluiten tot een retractatie. De publicatie wordt met terugwerkende kracht geacht niet gedaan te zijn.

Meer hierover: www.vergeetrecht.eu

Hugo Verbrugh

Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
[wysija_form id=”1″]