‘Paarden liegen niet”
Ze zitten al te wachten, vader en zoon, buiten, met petjes op tegen de namiddagzon, als ik hijgend aan kom fietsen. Ik raakte onderweg verdwaald in het Abtswoudse Bos. De lokatie is schitterend, een voormalige herenboerderij bij Den Hoorn, een dorpje omgeven door natuur, een klein groen hart, tussen Delft en Overschie. De familie Chardon heeft aan de boerderij een manege-stoeterij gebouwd. Vader IJsbrand (62) en zoon Bram (31) zijn menners van vierspan koetsen. Hiermee winnen ze, ieder voor zich en IJsbrand al decennia lang, bijna alles wat er te winnen valt aan goud, zilver, wereldkampioenschappen, Europese kampioenschappen en nationale titels. Hoewel hun familiebedrijf groter is dan alleen die twee. Als het waar is wat er in de wandelgangen van het CHIO wordt gefluisterd, dan is het achter de schermen van hun succesvolle onderneming, Pauline, de vrouw van IJsbrand, die de menners aanstuurt.
Van hobby tot beroep
IJsbrand en zijn vader, Abraham, staan aan de bakermat van het professionele vierspanrijden in Nederland. De populariteit van de sport groeit nog steeds en ook op het CHIO wordt hier aandacht aan besteed met een demonstratiewedstrijd.
IJsbrand vertelt, ´mijn vader vestigde zich in deze boerderij in 1952, het was altijd al in handen van de familie, hij erfde deze. We hadden een veehouderij met melkkoeien en paarden. Mijn vader werkte met paarden en bereed ze. Ze verhuurden ook trouwkoetsen en zo was hij ook bezig met mennen. Hij is in 1971 begonnen met vierspanrijden. Toen waren ook de eerste Europese kampioenschappen in Munster. Ze hebben met een paar mensen onderling een team samengesteld en dat waren dan de grondleggers van de sport in Nederland. Ik heb altijd meegeholpen met mijn vader en in ´81 had ie een hernia en kon hij niet rijden. Zo ben ik er ingerold en presteerden we gelijk al heel goed.´
´Toen ik kwam was de mensport geprofessionaliseerd, zegt Bram. ´Dat gebeurde al begin jaren tachtig. Dat werd mogelijk gemaakt door de Engelse prins Phillip. Die is ook zelf actief vierspanmenner geweest en hij zorgde met zijn invloed voor sponsoren. Hij werd voorzitter van de FEI, vergelijkbaar met de FIFA, de internationale overkoepelende federatie van de paardensport.
Fingerspitzengefühl
´Ik keek naar de Hongaren, die hadden wel al een traditie van mennen. Ze wonnen wedstrijd op wedstrijd, zegt IJsbrand. `De drang om de beste van de wereld te worden en dat te blijven was bij mij altijd heel sterk. En ik vond het spelletje mooi. Je probeert met vier paarden een team te vormen. Jij moet ze aansturen. De paarden moeten voor je willen werken. Dat is 700 kilo en als ze niet willen en ze gaan de andere kant uit, heb je gewoon een probleem! Ieder paard heeft een eigen karakter, hetzelfde als bij mensen. Dat vind ik fascinerend om van vier paarden één te maken, dat het loopt als een klok. Je gaat je verdiepen in de persoonlijkheden van de paarden. Je moet ze uit kunnen lezen. Ze kunnen niet praten, maar als wij ´s ochtends een paard uit de stal nemen dan hebben we al gezien hoe hij die dag is. Dat zie je, dat voel je, dat is dat fingerspitzengefühl.´
Overmoed
´Ik zag mijn vader in 2008 wereldkampioen worden en toen dacht ik, dat wil ik ook. Ik stopte met voetballen en in het zadel rijden en ben met vierspannen pony’s begonnen,´ zegt Bram. ´Met de pony’s reed ik drie WK´s en ik won ze overtuigend. Op die leeftijd word je overmoedig, denk ik. Dan denk je dat je al de kennis in huis hebt van een volwassen menner. Ik weet onderhand wel net zoveel als mijn vader. Dat idee sluipt er in. En dan maak je de overstap, in 2016, naar de professionelere klasse en dan zie je pas hoeveel kennis je echt hebt.
Bram vergelijkt zijn start met de overstap van Max Verstappen van Formule 3 naar Formule 1.´We gingen naar een wedstrijd in Tsjechië en schoten de allereerste hindernis in. We hadden de eerste poort nog niet gehaald of de koets lag letterlijk op zijn kant. Ik dacht dat het wel paste, maar de koets paste niet. Ik reed tegen een paal aan. Al eerder dat jaar was er een wedstrijd waarin ik veel te hard een poort inreed. Ik had mijn lijnen niet goed afgesteld en het achterpaard stapt over een streng van het voorpaard. Alles op de rem, een berg strafpunten aan mijn broek. Desondanks had ik ook een paar goede wedstrijden gereden en mocht ik naar het WK. Daar kwam ik tot de tweede hindernis en maakte ook een fout met insturen. Een paard komt tegen een paal aan, de paal breekt af. Mensen vanuit het publiek moesten helpen om mij weer vrij te krijgen. De dieren en iedereen waren ongedeerd, maar dat waren momenten dat ik letterlijk lopend de wedstrijd verliet. Dan realiseer je je dat je met paarden nooit uitgeleerd bent. Het is net als met een voetbalelftal, dat rouleert, daar zit veranderende dynamiek in. We kijken naar zoveel verschillende aspecten, het temperament van de paarden, de manier van lopen. Het paard moet op een natuurlijke manier mee willen draaien in een team, dat kan je niet forceren. Je hebt bijvoorbeeld leiders en volgers. Als een paard ergens niet op zijn plek is, dan geeft ie dat aan, gelijk. Paarden liegen niet.´
´Omdat dieren geen dubbele agenda hebben,´ zegt IJsbrand. ´Als je twee paarden hebt die niet willen samenwerken dan gaat dat gewoon niet gebeuren.´
Het CHIO van Kralingen
Op het CHIO zal Bram ook rijden. Zijn vader helpt, maar rijdt zelf niet. Dit is een moment waaraan de meest toonaangevende vierspanrijders ter wereld meedoen, Koos de Ronde, Chester Weber, Boyd Exell.
Bram, ´Op het CHIO geven we buiten een demonstratie van een wedstrijd zoals we die rijden in het winterseizoen binnen, voor de wereldbeker. Dat is kort, compact en dat gaat alleen om snelheid en behendigheid en acceleratie. Dat kan je in een springpiste, zoals op het CHIO, zo uitzetten. Omdat dat spel anders is dan in het outdoor zomerseizoen, gebruiken we daar ook andere paarden voor. Het is een verschil als tussen sprinters en marathon lopers. Op het CHIO zetten we onze sprinters in.´
´Meedoen aan het CHIO is heel erg belangrijk, zegt IJsbrand. ´Het is om nieuwe mensen enthousiast te maken voor de sport. Voor ons is het echt een promotie evenement, dat al vorig jaar met veel enthousiasme is ontvangen.´
´Mogelijk trekken we hiermee sponsoren aan. We krijgen meer naamsbekendheid en het is goed voor een nieuwe aanwas van menners,´ zegt Bram.
Toekomst
Het gaat goed met de sport. Er is voldoende aanwas, mede dankzij Brams´ inzet Nederland weer meet te laten doen bij de FEI jeugdkampioenschappen.
´Ze hebben goud gehaald afgelopen jaar, in Hongarije. Zo´n eigen competitie werkt motiverend, jonge menners hoeven dan niet direct tegen volwassenen te presteren. We zijn bezig met een stichting, ´Jeugdmennen Nederland,´ om de financiën rond te krijgen voor het EK, volgend jaar in Zweden. Dat de mensport groeit, kan je ook zien aan de ontwikkeling van koetsen en materieel. De laatste tien, vijftien jaar gaat het heel hard. We kunnen krapper rijden. We kunnen harder door de bochten heen.´
´Als je nu niet zo´n koets hebt ben je kansloos, gewoon kansloos! Dan hoef je niet eens naar de wedstrijd te gaan,´zegt IJsbrand. Hij kijkt langs mij heen zijn zoon doordringend aan. Dan staan de beide menners op, schudden mij de hand en verdwijnen gehaast ergens tussen de gebouwen om de boerderij heen. Iemand achter de schermen zal het niet waarderen als ze te laat aanschuiven voor het avondeten, bedenk ik me, als ik terugfiets naar de grote stad.
De foto’s zijn geleverd door de heren Chardon. Ze werden gemaakt tijdens de Europese kampioenschappen in Boedapest 2021. Bram kwam terug met een gouden en zijn vader Ijsbrand met een zilveren medaille.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar