Voor zover ik mij kan herinneren heb ik nooit eerder in een serieuze krant een zó onbegrijpelijk artikel gelezen als in de NRC van vorige week woensdag. De kop luidt: ‘Hoe conservatieven en “wakkere” influencers zij aan zij campagne voerden tegen Pim Lammers’. De aanhef klinkt sensationeel: ‘Bedreigde schrijver Bloggers, influencers, BN’ers en een politicus veroorzaakten deze week een mediastorm die leidde tot doodsbedreigingen aan het adres van Pim Lammers, auteur van het Kinderboekenweekgedicht. „Als het om de veiligheid van kinderen gaat moet er één grens getrokken worden.”
‘Blogger Vrederijk kan tevreden zijn. In het weekeinde waarin Pim Lammers zich terugtrekt als auteur van het Kinderboekenweekgedicht, premier Rutte zich uitspreekt voor het vrije woord na doodsbedreigingen aan het adres van Lammers en tal van schrijvers zich achter de bedreigde auteur scharen, weet Vrederijk: missie volbracht’, begint het. De volgende half dozijn alinea’s documenteren wat ik wil zeggen:
‘Vrederijk, een pseudoniem, heeft het vuurtje aangestoken dat in twee weken tijd is opgevlamd tot een uitslaande brand. Eind januari heeft hij op de conservatieve website reactionair.nl als eerste een artikel geschreven waarin de keuze voor Lammers als auteur van het Kinderboekenweekgedicht wordt bekritiseerd. De kritiek uit dat stuk groeit in korte tijd uit tot een mediastorm, aangeblazen door een groep influencers, BN’ers en conservatieve organisaties. Ze beschuldigen Lammers ervan pedoseksuele fantasieën te koesteren en te verspreiden met zijn werk. Hun grootste aanklacht: Lammers heeft ooit een kort verhaal geschreven over seksueel contact tussen een voetbalcoach en een circa elfjarige pupil, “De trainer”. NRC benaderde reactionair.nl, de site waarop het kritische artikel van auteur “Vrederijk” over Lammers verscheen. Vrederijk nam daarop contact op. NRC sprak hem via telefoon en chat. Zijn echte naam wil hij aan NRC niet verstrekken, Vrederijk is een pseudoniem. Hij opereert ook al langere tijd, onder een ander pseudoniem, op Twitter. Deze tweets zijn door NRC gebruikt om zijn bestaan en auteurschap te verifiëren. Kim Feenstra en Monique Smit reageerden niet op pogingen van NRC om met hen in contact te treden. Free a Girl laat weten achter haar statement te blijven staan, al wil de stichting zich „bij geen enkele organisatie of ideologie aansluiten”. Vrederijk citeert als eerste uit dat verhaal, in een artikel dat op 27 januari verschijnt. Maar zijn kritiek gaat eigenlijk om veel meer, vertelt hij aan NRC. Hij had het verhaal zelfs nog niet in het vizier toen hij besloot over Lammers te schrijven: „Dat pedoseksuele, daar gaat het mij niet alleen om.” De grootste angst van deze club reactionairen is niet kindermisbruik, maar een uiterst liberale toekomst. Zijn voornaamste zorg is een andere: het gebruik van lesmateriaal over seksuele diversiteit en lhbti-onderwijs. Lammers heeft in andere verhalen, ook voor volwassenen, geschreven over seks met mannen, groepsseks, darkrooms. Dat zit Vrederijk dwars. „Met mijn stuk wil ik de vragen opwerpen of iemand als Lammers dus geschikt is als kinderboekenschrijver, en wat überhaupt de bedoeling is van de lhbti-campagnes in het basisonderwijs”, zegt hij.
De NRC baseert een kennelijk serieus bedoel stuk op informatie van pseudo- en anonieme informanten en uit een site die expliciet reactionair wil zijn – heb ik iets gemist of is dat eerder voorgekomen in de voormalige Nieuwe Rotterdamse Courant etc? Het artikel heeft niets van een vertoog of een discours; het is een rare verzameling losse flodders.
Ik laat dit alles voor wat het is en citeer alleen nog één passage: ‘Journalist en auteur Roxane van Iperen doet in haar essay Eigen welzijn eerst een poging een verklaring te vinden voor de opmerkelijke alliantie tussen radicaal-rechts, influencers en hun talrijke volgers. De kwestie-Lammers is geen incident, meent ze, maar past in een patroon dat tijdens de coronapandemie ontstond. Ineens stonden overal vrouwen op – onder invloed van zogeheten ‘momfluencers’, moeders op sociale media – voor de gezondheid van hun kind. „Omdat het gechipt zou worden, tijdens een vaccinatie. Of omdat ze in het immuunsysteem van hun kinderen wilden geloven.” De pandemie is gaan liggen, maar het politieke bewustzijn dat in hen is ontwaakt, nog niet. Van Iperen wijst op de invloed van spirituele bewegingen die uitgaan van een soort natuurlijke ordening. „Bijvoorbeeld dat vrouwen het best tot hun recht komen in het gezin.” De schrijver signaleert een „beweging naar binnen” bij de Nederlandse middenklasse. „Ook bij mensen die helemaal niet extremistisch denken.”
Die naam Van Iperen kwam me opeens bekend voor. In de NRC van 12 mei 2022 stond een recensie door Menno Hurenkamp van haar recent verschenen boek ‘Eigen welzijn eerst. Hoe de middenklasse haar liberale waarden verloor’ (Thomas Rap). Ik herlees de recensie, pak één passage uit het artikel en accentueer in mijn citaat de ene zinsnede daarin die specifiek illustreert wat ik wil zeggen:
‘In Eigen welzijn eerst zet schrijfster Roxane van Iperen zeer effectief de kettingzaag in het gedrag van yogamoeders en andere spirituele kruidenheksen die Facebook en omstreken opstoken met deskundologische wijsheden over opvoeding of huidverzorging. Wat we denken te zien is een sociale media-gezondheidsbeweging, met mooie foto’s van moeders met kinderen aan de borst en tegeltjeswijsheden over nachtrust. Wat we moeten zien is “wellness-rechts “, een agressieve marketingmachine die extreem-rechts gedachtengoed normaliseert. Men schakelt in die contreien nu in één moeite van anti-vaccinatie naar pro-Poetin. Tussen “eigen lijf eerst “ en “eigen volk eerst” zit weinig licht. … Vergeet het beeld van de boze witte man als je over extreem-rechts nadenkt, waarschuwt Van Iperen. Het gevaar komt uit het Gooi en de grote steden. “Van mensen uit de beauty-industrie tot de kunstwereld, de showbizz, jonge moeders tot professionals: men volgt elkaar, “liket” elkaar en deelt volop, vaak zonder het te weten, antisemitische complottheorieën, medische desinformatie en een agressief mensbeeld waarin het wij-zij denken de boventoon voert.” Dat alternatieve levensopvattingen overlappen met racisme is oud nieuws voor wie de antroposoof Rudolf Steiner kent (“het jodendom heeft zichzelf overleefd”).
‘Even dimmen’, zeg ik tegen mezelf. ‘Dit is allemaal best wel aardig, maar alleen al tot hier is dit stukkie bijna duizend woorden. Dat is dus bijna twee maal de acceptabele lengte.
‘Maar wie niet in wonderen gelooft, is geen realist’, denk ik verder. ‘Dat hebben wij geleerd van de Israëlische politicus David Ben Goerion (1886-1973). Ik ga een heel speciaal wonder bedenken; ik ga een gedachtenexperiment opzetten.
In mijn verbeelding ben ik nu weer de universitair hoofddocent die ik tot voor een paar jaar in ’t echt was, in Campus Woudestein van onze EUR. Daar bied ik ik een keuzevak filosofie aan, en een van mijn onderwerpen is ‘Rudolf Steiner en de antroposofie, met bijzondere aandacht voor de stelling dat die steeds meer ingehaald worden door de tijdgeest en onderkend worden als gewone wetenschap’.
Roxane van Iperen, omtrent wie bekend is dat zij uitzonderlijk getalenteerd is in filosofie en wetenschap (roxanevaniperen.nl/over-roxane-van-iperen) heeft zich aangemeld. Het resultaat deel ik in een van mijn volgende stukjes mee.
Overigens mogen ook lezers van De Ster zich melden om mee te doen.
Wie het oorspronkelijke artikel in de NRC van 7 februari jl. wil lezen, kan hier terecht:
Intussen is er nog veel meer op gang gekomen, onder meer een collectieve advertentie van een zeer groot aantal min of meer BN’ers. Ook heeft NRC-redacteur Bas Heijne een stevige duit (bijna 2000 woorden) in deze zak gedaan: ‘In deze anti-elitaire tijden is de verbeelding de vijand. Doodsbedreigingen aan het adres van Pim Lammers, de CPNB die het woord ‘essay’ wil mijden. In deze anti-elitaire tijden moeten we wat meer opkomen voor de literatuur’ , schrijft Bas Heijne. https://www.nrc.nl/nieuws/2023/02/09/in-deze-anti-elitaire-tijden-is-de-verbeelding-de-vijand
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Wat wil je nu eigenlijk zeggen, Hugo? Want dat kan ik uit deze tekst niet opmaken. Je citeert de halve krant, maar waarom eigenlijk? Waar vind je wat van en wat is dat dan?