In de aanloop naar de verkiezingen praat Trouw dezer dagen met lijsttrekkers van partijen in de Tweede Kamer die openlijk uitkomen voor hun geloof. Afgelopen zaterdag was de eerste aflevering. Dat was meteen een voltreffer. Sigrid Kaag, lijsttrekker van D66. Ze is geboren in Rijswijk en groeide op in Zeist, studeerde Midden-Oostenstudies in onder andere Londen, Caïro en Exeter, had als diplomaat diverse functies bij de Verenigde Naties. In 2017 werd ze minister van buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking in het derde kabinet-Rutte. In september kozen de leden van D66 haar tot lijsttrekker. Ze zegt openlijk dat ze katholiek is.
Dat spreekt mij natuurlijk aan! ‘Ouderen die door hun hoge leeftijd vinden dat alles van waarde achter hen ligt en de toekomst hen niets meer brengt, kunnen dit ervaren als een verlies aan identiteit en persoonlijkheid’, schreef een ander prominent lid van D66 (in casu Pia Dijkstra) in 2016. ‘Ongeacht hoe hun omgeving hier over denkt. Als iemand dan voor zichzelf concludeert: “MIJN LEVEN IS VOLTOOID, IK WIL HET ZELF OP EEN WAARDIGE MANIER BEËINDIGEN”, dan zou die wens gerespecteerd moeten worden en er geen belemmeringen moeten worden opgeworpen’.
Het dozijn woorden dat ik in het citaat KAPITAAL geprint heb, begeleidt mij sinds vier jaar als een soort epitheton reflectandum (een soort attribuut dat mij eigen is om onafgebroken aan te denken, op te reflecteren, als variant van het klassieke epitheton ornans [attribuut ter versiering] dag en nacht in mijn leven).
De tijden veranderen, en wij veranderen met hen. Pia Dijkstra’s concept-wetsvoorstel begint overbodig te worden. Sinds 2012 hebben we de ‘Levenseindekliniek’, sinds 2019 onder de naam ‘Expertisecentrum Euthanasie’. Ze passen daar nu al toe wat Pia Dijkstra en zij die het met haar eens zijn bepleiten. Hun werkwijze lijkt intussen tot het zgn. ‘nieuwe normaal’ te zijn gaan behoren.
‘En waarom ook eigenlijk niet?’, reageren communis opinio, ik zelf en velen die ik ken. Iemand die (1) oud genoeg is om zelfstandig te kunnen nadenken, (2) mentaal in staat is om beslissingen over het eigen leven te nemen, en (3, belangrijk voorbehoud) niet zó ziek is dat euthanasie als medische, therapeutisch (in de zin van care, zorg) bedoelde, behandeling in aanmerking komt, moet in deze tijd toch zelf kunnen beschikken over het eigen leven inclusief daadwerkelijke beëindiging daarvan? Past wat Pia Dijkstra en haar medestanders binnen en buiten D66 willen, niet gewoon bij de tijdgeest? Zijn dit ‘Voltooid leven’-programma’ met bijbehorend Expertisecentrum Euthanasie niet gewoon een stap in de richting van verdere individuele, sociale, maatschappelijke, politieke, existentiële, algemene emancipatie waarover toekomstige geschiedschrijvers alleen maar positief zullen oordelen? Vragen, vragen vragen … – en het blijven vragen. Het nieuwe normaal roept qualitate qua,als zodanig, per definitie geen discussie op, helaas.
Tekst loopt door onder de foto
(foto:) Sigrid Kaag. Bron: Rijksoverheid.nl
En nog erger: zowel binnen als buiten D66 leven en werken en influencen expliciet en tussen de regels door pleitbezorgers van ‘voltooid leven’ dat dit thema, in de woorden van Sigrid Kaag, ‘(als) een vrije kwestie, zijn eigen weg moet hebben’. “Voorzichtig niets doen”, een belangrijk thema in de eerstelijnsgeneeskunde, is ook in de politiek effectief. Wij wachten met grote betrokkenheid op wat er gaat gebeuren na de verkiezingen.
Maaike van Houten, verslaggever politiek en samenleving bij Trouw, laat dit aspect van Voltooid Leven buiten beschouwing in het interview:
‘Hebt u ooit overwogen lid te worden van een christelijke partij?
“Nee, nooit. Mijn geloofswaarden zie ik meer terug bij D66 dan bij sommige christelijke partijen. Ik heb het dan over asielbeleid, de aanpak van kansenongelijkheid, van armoede, de klimaatcrisis. Ik heb geen c van een christelijke partij nodig om voor deze kernwaarden te staan. De ultieme ironie wil dat er best veel mensen bij D66 gelovig zijn, maar dat dragen ze privé uit. Je brengt het niet in de politiek, maar het inspireert je, zo zie ik dat ook.”
Hoe komt het dat er een beeld is van D66 als zou er geen ruimte zijn voor religie, met name niet in de publieke ruimte?
“Er is een periode geweest in het verleden dat D66 daar misschien meer accent op legde. Beelden blijven hangen, en die zijn soms hardnekkig. En thema’s als abortus, euthanasie en de discussie en de initiatiefwet van Pia Dijkstra over voltooid leven, bekijken we breed maatschappelijk. We benaderen die vanuit de eigen keuze, de ultieme vrijheid van de mens. Daar wordt dan door ánderen soms over gedaan alsof dat anti-religieus zou zijn.”
Aartsbisschop Eijk noemde stervenshulp bij voltooid leven een belediging voor de waardigheid van de mens. Trekt u zich daar als katholiek wat van aan?
“Ik laat me niet dagelijks instrueren door de mening van de katholieke kerk. Ik ben katholiek, ik ben gelovig, ik ben opgevoed in de waarden, maar ik maak mijn eigen afweging. Ik ga uit van de menselijke waardigheid. De mens die zijn of haar leven als voltooid ziet, moet in staat gesteld worden onder stringente voorwaarden hulp te krijgen bij het sterven. Het merendeel zal er geen gebruik van maken. Maar dat het zou kunnen, geeft rust en neemt druk weg bij mensen.”
De kerk zegt ook: doe wat aan de eenzaamheid, dát is het probleem.
“Ik verzet me tegen het makkelijke beeld alsof D66 dus niets wil doen aan eenzaamheid, verlatenheid. Verre van. Het is niet of- of, je moet sowieso aan al die problemen werken. En verder respecteer ik natuurlijk de mening van de aartsbisschop, maar dat verandert mijn mening niet.”
Kun je dat los zien, de visie van de kerk en je politieke handelen?
“Ja, absoluut. Ik ben een privé-persoon, mijn geloof is aan mij, ik kan er zelf naar handelen. Ik kijk niet bij alles wat ik doe naar wat de kerk ervan zegt. Mijn eigen geweten, mijn eigen waarden, mijn eigen afwegingen en waar wij als D66 voor staan, dat zijn mijn leidraden.”
Heeft u weleens overwogen met de kerk te breken?
“Ja, in tijden van misbruik binnen de kerk. Hoe daarmee werd omgegaan vond ik verschrikkelijk. Maar het heeft mijn geloof niet veranderd. Ik heb zoveel vrijheid in mijn jeugd genoten en in de rest van mijn leven, ik hoef niet met iets te breken, want het heeft me nooit tegengehouden, het heeft me nooit gegijzeld. Het zou geweldig zijn als priesters kunnen trouwen, als vrouwen priester kunnen worden, maar het instituut is er niet klaar voor. Ik heb eerlijk gezegd belangrijker dingen aan mijn hoofd. Als het mij nou zo zou raken, dan moet je je echt inzetten, maar zover gaat mijn betrokkenheid niet.”
Voelt u met christelijke partijen als CU en SGP verwantschap, omdat u gelovig bent?
“Eh nee. Ik kan me voorstellen dat je elkaar op thema’s kunt vinden, bijvoorbeeld bij ontwikkelingssamenwerking. Vanuit medemenselijkheid zetten deze partijen zich daar voor in en dat vind ik zeer lovenswaardig. Maar wij doen dat ook. Wij zien dit niet als een geloofskwestie, maar als een kwestie van rechtvaardigheid en beschaving. We zijn een partij die denkt vanuit de barmhartige Samaritaan, zonder de letter c voor de d te hebben staan.”
De initiatiefwet voltooid leven van D66 heeft in de huidige coalitie spanning gegeven met de ChristenUnie, die er fel tegen is. Hoe belangrijk is deze initiatiefwet voor u in een volgende formatie?
“Het is voor ons een belangrijk punt, waar we in de formatie niets over afspreken, geen deals over maken. Dit is voor ons een vrije kwestie, dit moet zijn eigen weg hebben. Onze initiatiefwet ligt bij de Tweede Kamer, we wachten op het advies van de Raad van State. We zijn overtuigd van de inhoud en de kwaliteit van het voorstel. We laten het niet los, absoluut niet. Ik sta er helemaal achter.”
En nog erger: zowel binnen als buiten D66 leven en werken en influencen expliciet en tussen de regels door pleitbezorgers van ‘voltooid leven’ dat dit thema, in de woorden van Sigrid Kaag, ‘(als) een vrije kwestie, zijn eigen weg moet hebben’. “Voorzichtig niets doen”, een belangrijk thema in de eerstelijnsgeneeskunde, is ook in de politiek effectief. Wij wachten met grote betrokkenheid op wat er gaat gebeuren na de verkiezingen.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar