Een sfeervolle dialoog tussen Thijs van den Kieboom, de Scharrelslager van Kralingen, en Hugo Verbrugh, Stercolumnist
Het is weer Eurekaweek. De Ster staat vol met teksten en plaatjes over studenten, onderwijs en wetenschap. Overal zindert er filosofie doorheen. Wat is filosofie eigenlijk? De grote wijsgeer Plato gaf 24 eeuwen geleden een antwoord. ‘Filosofie is het gesprek van de ziel met zichzelf’, zei hij. Intussen hebben wij verder dóórgedacht. ‘Filosofie is het gesprek tussen twee vrienden over iets dat er werkelijk toe doet’, stellen wij nu. ‘Wij’ zijn de twee hierboven genoemde en hierbij afgebeelde Kralingers. Vorige week voegden wij de daad bij het woord. Hier geven we een samenvatting van ons gesprek.
Super actueel
De Stercolumnist opent. Filosofie is tegenwoordig super actueel. Daar kun je leren hoe alles met alles samenhangt. Voeding, vlees, dierenwelzijn, geld – ik noem maar wat. Thijs: Dat is precies het thema waarover ik wil spreken. Geld, vooral steeds meer geld willen hebben, wordt tegenwoordig steeds belangrijker. Vroeger had je het idee van de ‘billijke prijs’. Het was normaal en goed dat de consument een redelijk bedrag betaalde aan de producent. Dat bedrag was een weerspiegeling van de waarde van het product dat van de aanbieder naar de vrager ging. Zo werkte de economie.
Waarde en prijs
Hugo: Ik begrijp precies wat je bedoelt en je zit middenin de filosofie. ‘Een cynicus is iemand die de prijs van alles en de waarde van niets kent’, noteerde de Engels toneelschrijver Oscar Wilde ruim een eeuw geleden. En in de filosofie van de economie is de relatie ‘waarde en prijs’ een groot en belangrijk hoofdstuk. Maar de economie als toegepaste wetenschap is tegenwoordig een pseudo-wetenschap. Ze denken dat het bij de mens hoort om alleen maar zoveel mogelijk geld naar binnen te harken. Zelfs sommige economen zijn zo eerlijk dat ze dat toegeven. Thijs: Daar hebben wij natuurlijk dagelijks mee te maken. Twee weken geleden was het even in het nieuws, de begrijpelijke boosheid van de Franse veehouders die zich met recht en reden in de tang genomen voelen door de grootgrutters en supermarktketens die steeds sterker de macht hebben om het consumentengedrag te sturen. En het is niet alleen een Frans probleem. Een eerlijke prijs voor elke schakel in het hele proces: boeren, slachthuis, transport en slager – dat is ook in Nederland een ver verwijderd ideaal.
De scharrelfilosoof (links) en de scharrelslager in gesprek op het terras van
lunchroom ‘Sfeer’ in de Lusthofstraat.
Dierenwelzijn
Hugo: Daar noem je ook weer wat: het slachthuis, het transport … De verhalen over de varkens die elkaar onderweg de staart afbijten van paniek en ellende – gelukkig komen ze af en toe in het nieuws. Thijs: Dierenwelzijn en dierenrechten zijn inderdaad bekende begrippen geworden. Vrij leven, het grootste deel van het jaar buiten, alleen de wintermaanden binnen, maar ook dan voldoende daglicht, en zo kort mogelijke afstanden transport – er is wel degelijk een tegenbeweging tegen de varkensflats, de kiloknallers, de legbatterijen, de plofkip en andere ongein.
Herinnering
Hugo: Je spreekt vanuit een echt gevoel over je onderwerp, en dat brengt mij op een herinnering van lang gelden. In de laatste maanden van de oorlog kwamen wij als evacué’s uit Arnhem op een boerderij. Ik weet nog goed hoe ik het als een soort wonder beschouwde dat de koeien vanzelf twee maal per etmaal naar het stuk weiland vlakbij het erf kwamen waar ze gemolken werden. En de boerin die elke middag naar een rustig plekje op het erf liep en daar, heel ritmisch de kippen riep. Ik hoor en zie het weer voor me terwijl ik het vertel: ‘kie-ie-ie—— een héél lang gerekte “ie” – en dan: kiepkiepkiepkiepkiep: één maal lang en direct daarna vijf maal kort. Thijs: En je hebt er vast wel weer een filosofisch verhaal bij. Hugo: Nou en of! Denk maar met mij mee waarom dat toen geen scharrelkippen waren. Heel eenvoudig: dat begrip bestond toen nog niet. Elke kip scharrelde vrij over het erf; dat hoorde bij het wezen van de kip. Dat voelde de boer heel goed aan, en hij had gelijk. Dat zij wil scharrelen, hoort bij het wezen van de kip. Maar dat kan ik alleen denken als eigengereide ‘scharrelfilosoof’, om mezelf even zo te noemen. Zo denkt tegenwoordig bijna niemand meer. Vragen naar ‘het wezen van … ‘ – van de kip, of van het dier of van wat dan ook, begrijpt niemand meer. Maar het is wel essentieel. Thijs: En ik herken wat je zegt.
Wijsheid van de darm
Hugo: En daardoor aangemoedigd kan ik er nog een stukje filosofie aan toevoegen. Pas eind vorige eeuw is ontdekt dat de mens in de darm een immens fijn vertakt zenuwstelsel heeft. Wat een mens eet en wat hij bewust en vooral onbewust proeft terwijl hij eet en daarna, werkt veel sterker door dan de wetenschap vroeger wist. ‘De wijsheid van de darm’, zo heet dit. ‘Wat je vandaag eet, bepaalt mede hoe en wat je morgen denkt’, was de kop van een recent artikel hierover. Thijs: Nou hoop ik dat elke student nu begrijpt wat ik je hóór denken …
Hugo Verbrugh
Trackbacks/Pingbacks