Het woord fraude betekent voor de meeste mensen het opzettelijk iets verzwijgen om daar voordeel uit te halen. Sociale diensten, het UWV en de SVB spreken echter al van fraude als iemand iets niet meldt dat redelijkerwijs wel van belang is voor de uitkering zonder dat iemand dat opzettelijk verzwijgt. In de praktijk wordt al snel aangenomen dat iemand redelijkerwijs iets had moeten melden en is er dus al snel sprake van fraude. Dat heeft grote gevolgen, omdat dan een uitkering kan worden gestopt en teruggevorderd en een boete opgelegd kan worden. Opzet is dan geen vereiste terwijl het al snel om duizenden euro’s gaat.

In de praktijk vraagt bijvoorbeeld de SVB aan een klant die al jarenlang een bijstandsaanvulling op de AOW ontvangt of hij een woning in het buitenland bezit. De betrokkene vult ‘ja’ in. Hij dacht dat de SVB dat al wist, omdat hij dit bijvoorbeeld als verblijfadres opgaf. Deze persoon verzwijgt het bezit niet, want hij vult immers ‘ja’ in, maar het probleem is dat de SVB vindt dat hij dat eerder al had moeten melden. Daarom is hij toch een fraudeur.

De SVB reageert hierop vervolgens door te vragen om aan te tonen wat jaren geleden de waarde van de woning was. In de praktijk overleggen mensen dan vaak een verklaring van de gemeente met daarin de waarde van de woning. De SVB vindt dat niet genoeg, omdat het geen makelaarsrapport is. Dat lijkt logisch, maar in de praktijk begrijpen mensen dat niet goed. Uiteindelijk vordert de SVB dan over een lange periode de aanvulling op de AOW terug. Dat gaat dan al snel om bedragen die hoger liggen dan de waarde van het huis zelf.

De redenering van de SVB dat iemand fraude heeft gepleegd door het bezit van een woning niet direct te melden zodat  bijstand moet worden teruggevorderd is misschien juridisch gezien juist, maar de SVB vergeet dat men er zelf jarenlang niet naar gevraagd heeft en dat naïviteit of slordigheid van mensen niet hetzelfde is als opzettelijk verzwijgen. In de praktijk tonen overheden ook geen begrip voor wat het stigma fraude met mensen doet en dat zij zich als een crimineel bejegend voelen.

Overheden kunnen overigens ook een uitkering terugvorderen als er geen sprake is van fraude. Op grond daarvan kan de SVB ook in gesprek gaan met AOW-ers over het deels terugbetalen van bijstand zonder hen met juridisch machtsvertoon te overrompelen. Juridisch is het aanvoeren van schending van de inlichtingenverplichting voor overheden makkelijk, omdat de burger dan moet gaan bewijzen dat hij nog recht op bijstand heeft. In de praktijk wint de overheid dat meestal, maar moet  de overheid zich tegen oude mensen zo op willen stellen? In mijn praktijk zie ik namelijk dat oude mensen er van over hun toeren raken.

Mark Husen
Advokatenkollektief Rotterdam
Crooswijksesingel 34
3034 CJ Rotterdam
010-4650966


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.