Het heeft iets fatalistisch wanneer je ze ziet rijden. Een lichte koets aangedreven door vier paarden, die draaien en keren, om dan te exploderen in volle galop, als een onstuimige kracht die stuift over zand of zich te water stort. In opperste concentratie is de mens in staat die kracht in toom te houden, met voorop de wagen de menner, met vier teugels in de hand, en achterop twee grooms, die manmoedig buitenboord hangen, om de wagen in balans te houden. Vrijdagavond 24 juni, om 20.00 uur, is er op het CHIO een demonstratiewedstrijd voor vierspannen. De sport heeft zich ontwikkeld sinds de jaren zeventig en kent een zware nationale en internationale competitie. De zes meest toonaangevende menners van de wereld doen mee. Waaronder de Nederlanders Koos de Ronde en Bram Chardon. De nummer 1 van de wereld is een Australiër, Boyd Exell. De reis die hij maakt om in Kralingen te kunnen schitteren is hij 28 jaar geleden begonnen toen zijn moeder hem vroeg wat hij wilde hebben voor zijn 21e verjaardag: een feest of een vliegticket rond de wereld.
Boyd heeft zich zes jaar geleden gevestigd in Valkenswaard, Noord Brabant. Daar heeft hij een klein imperium opgebouwd, met personeel, stallen en oefenterreinen. Hij geeft daar ook les. Onder vele behaalde titels was hij vijf keer wereldkampioen en won hij negen keer de FEI wereldbeker vierspannen. Op zijn website presenteert hij zich als een kampioen, iemand van de actie. Met een gefocuste blik, gekleed in stijl, een maatpak met bijbehorend horloge, stapt hij dreigend door zijn stallen: be driven, be distinctive, be spirited. Dat zijn zijn leefregels.
In een interview vertelt hij waar hij zijn focus vandaan haalt en hoe het allemaal is begonnen in een dorp in Australië, Bega, aan de oostkust tussen Melbourne en Sydney in.
‘Ik was de jongste in een gezin van vier kinderen. Mijn ouders deden niets met paarden, mijn vader was een civiel ingenieur en mijn moeder lerares. Maar in de streek werd vee gehouden en ik was erg nieuwsgierig naar paarden. Ik klom de wei in als ik ze zag en vluchtte de wei weer uit als ze me wegjaagden. Mijn moeder heeft me, toen ik zes jaar was, langsgebracht bij de man van een collega van haar, die met paarden en rijtuigen werkte en deze vervaardigde, Max Pearce. Dat was eigenlijk niet wat ik bedoelde, ik had niets met rijtuigen. Maar toch bleef ik daar langskomen, na school, in het weekend, samen met mijn broer. De rijtuigen hinderden me op gegeven moment niet meer, ik was volledig gefascineerd door de dieren.’
Met begeleiding van Pearce, deed Boyd mee aan shows waar ze het rijden met een vierspan demonstreerden. Vervolgens ging hij meedoen aan competities. Op zijn zestiende won hij het Australische kampioenschap voor rijden met twee paarden en een wagen.
De reis naar Europa
‘Maar in tijdschriften over de paardensport zag ik artikelen en afbeeldingen van de Europese competities en het rijden met koetsen. Of posters van de vossenjacht in Engeland. Ik begreep dat er een totaal andere traditie met de paardensport in Europa was, die wilde ik ontdekken.’
Met het ticket dat hij van zijn ouders kreeg voor zijn eenentwintigste verjaardag, reisde hij af naar de Verenigde Staten, waar hij met paarden ging trainen in de buurt van Chicago. Maar ook daar bekroop hem het gevoel dat de echte traditie van het rijden met koetsen daar niet te vinden was. Daarom ging hij in Engeland wonen, op diverse plekken in the countryside, in de buurt van Londen. Hij vestigde in die tijd zijn internationale plek aan de top van het rijden met vierspannen. Opnieuw was het een rijtuigbouwer die van invloed was op keuzes die Boyd Exell maakte. In Valkenswaard zit Christiaan van den Heuvel met zijn zonen en Boyd liet zijn wagens al jaren daar maken. ‘Ik zag dat er land te koop was in de buurt van Van den Heuvel.’ Het was voor hem een strategische zet zich, inmiddels met een gezin, vlakbij het bedrijf te vestigen.
‘Nou ja, natuurlijk mis ik het sfeervolle Engelse landschap. Het weer is hier iets beter. En ik zit hier op de meest centrale plek voor de sport in Europa, in Nederland, vlakbij Duitsland en België, waar veel competities worden gehouden.’
De band met paarden
Er ligt een soort ontegenzeggelijke werkelijkheid in de nieuwsgierigheid van een kind van zes jaar. Iets dat wellicht veel mensen vergeten in de keuzes die ze maken of de compromissen die ze sluiten als ze ouder worden. Maar bij Boyd heeft zijn fascinatie voor paarden van meet af zijn keuzes bepaald.
‘Wat ik terug heb gekregen, door meer dan veertig jaar met paarden te werken is een verstandhouding, een onderling begrip, het aanvoelen van mijn paarden. Van paarden heb ik alles geleerd wat ik weet en ze hebben me gemaakt wie ik nu ben. Het zijn uitstekende levellers: ze kunnen je vertrouwen geven en ze kunnen het ondermijnen. Ze houden je in het hier en nu. In de indoorwedstrijden kun je in anderhalve minuut veranderen van hero to zero. De band die ik heb met mijn paarden is het allerbelangrijkste voor mij en die staat los van de competitie. Zelfs als ik win kan ik daar ontevreden over zijn als ik weet dat het geforceerd was, als het me niet gelukt is om die binding met mijn paarden te laten ontstaan.’
Eigenlijk is de competitie een excuus om met paarden te werken, bevestigt Boyd. Op zijn website spreekt hij de wens uit dat zijn band met paarden lang mag blijven bestaan. Die band lijkt een leven op zich te leiden. Is het mogelijk dat hij die band weer zou kunnen verliezen? Waar zou die band dan naar toe kunnen gaan?
‘Wat ik hoop is dat ik mijn enthousiasme en dat wat ik geleerd heb over kan dragen op een volgende generatie.’
Is Bram Chardon, die vrijdag ook meedoet, iemand die dat overneemt?
Boyd lacht, ‘in de competitie houdt hij me behoorlijk scherp. Hij is jong, maar uiteindelijk denk ik dat hij het gevoel heeft. Zijn vader, IJsbrand, komt ook naar het CHIO. Die draagt dat aan Bram over en IJsbrand heeft het weer van zijn vader meegekregen.’
De toekomst
Zijn kinderen zijn nu jonge tieners, James heeft zich op het waterskiën gestort en Olivia rijdt paard in de dressuur. Over zijn toekomst in de sport en zijn verblijf in Nederland zegt Boyd:
‘De enige reden die ik kan bedenken om in de komende jaren te stoppen met mijn sport is als ik een van mijn kinderen kan helpen om een fascinatie te volgen zoals ik die had. Mijn kinderen groeien hier op en maken hier vrienden. Ik kan me voorstellen dat ik Nederland zal blijven wonen. Met de lange schoolvakanties keren we jaarlijks terug om de familie in Australië te bezoeken. En momenteel is mijn familie hier op bezoek.’
De competitie op het CHIO wordt georganiseerd door Koos de Ronde. Dit is een uniek evenement waarbij het rijden met vierspannen wordt gepresenteerd. De Ronde hoopt hiermee sponsoren enthousiast te maken en hij denkt dat zijn sport kan bijdragen om een groot publiek enthousiast te maken voor het CHIO Rotterdam. Wellicht dat het rijden met vierspannen in de toekomst een vast onderdeel hiervan kan zijn.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar