Tot en met zaterdag is het nog Kinderboekenweek! Speciaal in Kralingen mogen we daar best werk van maken, want de naamgever van onze universiteit was een van de eersten in de geschiedenis die niet alleen zelf teksten voor kinderen schreef, maar ook goede pleidooien schreef om kinderboeken te promoten. Ik haal van een of andere website hierover:

‘In de zestiende eeuw kwamen de meeste kinderen op school voor het eerst in aanraking met boeken. Het humanisme zorgde voor een nieuwe didactiek. Humanisten zoals de filosoof Desiderius Erasmus (1469? -1536) gingen ervan uit dat plezier in leren een voorwaarde was voor goed onderwijs aan kinderen. Daarom moesten boeken aansluiten bij de leefwereld van kinderen en illustraties bevatten: ‘Kinderen (…) zullen verhaaltjes en fabels met meer plezier lezen en beter onthouden als ze de hoofdpunten ervan in prentjes te zien krijgen en als de inhoud van een verhaal in een afbeelding wordt getoond. Dat geldt net zo goed om hen de namen en kenmerken van bomen, planten en dieren aan te leren, zeker als het gaat om dieren die ze zelden zullen zien, zoals een neushoorn, een antilope, een pelikaan, een Indische ezel of een olifant’, schrijft hij ergens.

Eind juni en begin augustus schreef ik hier over een onlangs verschenen Engelstalig kinderboek dat bijzondere aandacht verdient: The Neighbourhood Surprise van Sarah van Dongen. Lees zelf op www.desteronline.nl/kinderlijke-levensvreugde-zoals-die-echt-is. Het boek is bij kantoorvakhandel Rembrandt in Kralingen, Oudedijk 168, uit voorraad leverbaar voor € 14,95. De kinderboekenweek inspireerde de importeur tot een speciale aanbieding. Ouders, grootouders: koop TWEE exemplaren voor een stuiver meer dan de prijs van één oftewel vijftien euro: één voor jezelf en één voor je (klein)kind en ga samen lezen en plaatjes kijken en met elkaar praten over wat je allemaal ziet!! De aanbieding geldt zolang de (niet héél grote) voorraad strekt. (H.V.)

De humanisten wilden dat het Latijn niet alleen de taal voor de kerk en de wetenschap was, maar ook de omgangstaal. In Papa puerorum (1513), geschreven door de humanistische schoolmeester Johannes Murmellius, vinden we daarom korte dialogen in het Latijn (met daarnaast een Nederlandse vertaling) over dagelijkse gespreksonderwerpen. Van een jeugdliteratuur zoals we die vandaag de dag kennen, waarin boeken vooral bedoeld zijn voor ontspanning of vermaak, was nog geen sprake. Als kinderen al in aanraking kwamen met verhalen in de moedertaal, dan ging het meestal om verhalen uit godsdienstige leerboekjes.

In de periode van het humanisme, de renaissance en de reformatie met aandacht voor de mens als individu, veranderde de kijk op de opvoeding en op boeken voor kinderen. Erasmus had misschien wel de meest uitgesproken ideeën over jeugdliteratuur. Volgens hem was een goed kinderboek een combinatie van het nuttige en het aangename. Spitsvondige aforismen (korte bondige uitspraken, vaak niet langer dan één zin) en boeiende anekdotes vond hij geschikte lectuur. Ook de Catechismus die scholen gebruikten om kinderen het geloof bij te brengen kon rekenen op zijn goedkeuring. Over schunnige liedjes, raadsels en spookverhalen, die kinderen hoorden van hun grootouders of dienstmeisjes, was Erasmus niet te spreken.  Zijn boek Gesprekken (of: Colloquia, 1518) dat tot doel had leerlingen op een speelse manier Latijn te leren, werd op veel scholen gebruikt. Dankzij Erasmus’ De civilitate morum puerilium (1530), een speciaal voor kinderen geschreven handleiding over goede manieren, weten we dat de jeugd naast leerboekjes, gedragsboekjes en godsdienstige lectuur ook verhalende, wereldlijke boeken las.’ Lees zelf op

literatuurgeschiedenis.org/16e-eeuw/kinderboeken-die-het-nuttige-met-het-aangename-verenigen

Hugo Verbrugh


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Dit veld is vereist.
Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.