De taal heeft het moeilijk. De mens communiceert tegenwoordig steeds meer alleen nog met beelden of summiere tekstjes: selfies, aanvinksels op Facebook, tweets, sms’jes, en acroniemen, AJBWIB (= Als Je Begrijpt Wat Ik Bedoel). Alles loopt in de formats van de zogenoemde social media zoals ze in ons postmodernistische anglodutch poldergloss nieuwnederlands heten. Wie een stevig stuk tekst wil leveren, heeft tegenwoordig een probleem.

De ene mens zit meer met dat probleem dan de andere. Categorieën mensen die het moeilijk hebben met dit probleem, zijn de schrijvers, uitgevers en verkopers van boeken. Alle reden dus, om, als er eens iets bijzonder gebeurt in de boekenwereld, daar aandacht aan te geven.

Een recente gebeurtenis in de uitgeverij die aandacht verdient is de verschijning van een boek waarvan het plaatje de omslag weergeeft. Het is een vertaling van een boek uit 1812, dat in Engeland de status heeft van een minor classic, een kostbaar literair kleinood dat door een selecte groep fijnproevers gekoesterd wordt. De auteur, William Combe (1742-1823) was een nogal ongeregeld levende society figuur, die rond 1810 immens succes kreeg met in versvorm oftewel 26 ‘Canto’s’, geschreven commentaren, op karikatuur tekeningen van Thomas Rowlandson onder de titel ‘Tour of Dr Syntax in search of the Picturesque’. Dat boek was een spotgedicht op de destijds ook beroemde auteur William Gilpin (1724-1804) die het begrip ‘picturesque’ had geïntroduceerd. Dat was de naam voor een esthetisch ideaal waarin Romantiek en Verlichting waren geïntegreerd. Het was rond 1810 een intense hype geworden waar Combe en Rowlandson in woord en beeld met wellust de spot mee dreven.

Tour of Dr Syntax in search of the Picturesque’ is nu vertaald door Martin Hulsenboom, en met alle tekeningen in een klassiek bibliofiele vorm uitgegeven door Ad. Donker. Alleen al op zichzelf is de verschijning van dit boek al veel aandacht waard; er is meer. In de titel van dit stukje heb ik aangeduid waarom het werk van Hulsenboom in deze tijd bijzondere aandacht verdient. In drie zinnen samengevat: (1) de wereld verandert, (2) een van de belangrijkste veranderingen betreft de taal, (3) voor ons hier en nu in Rotterdam wordt de Engelse taal steeds belangrijker. Oftewel: vertalen is niet meer wat het vroeger was.

In 2011 schreef David Bellos een boek onder de curieuze titel ‘Is That a Fish in Your Ear?’ Is dat een vis in je oor? Wat moet dat? Als ik probeer die woorden betekenis te geven, ga ik denken aan dokter fyntaxeen soort geheime boodschap die daarin in codetaal verborgen ligt. De ondertitel presenteert als een klaroenstoot die boodschap: Translation and The Meaning of Everything. Oftewel [nu in mijn eigen woorden samengevat]: taal is alles en bijna alles is taal, en daarom is vertalen nu een echte kunst aan het worden.

Het boek is intussen in vele talen vertaald – merkwaardigerwijs nog niet in het Nederlands. Omdat tegenwoordig bijna alle communicatie verloopt in formats zoals internet and all that, meld ik hier tot slot dat 1) de hele tekst van het boek van Bellos via Google op internet te vinden is, 2) een digitaal te vinden site van een Nederlandse bibliothecaris aanbevelenswaardige verdere lectuur geeft over Bellos, en 3) de Engelse tekst van Dr. Syntax digitaal te vinden is.

Ga voor de Nederlandse vertaling van Hulsenboom naar de boekhandel. ‘De boekverkopers zullen met u dwepen’ citeer ik Canto XXIV van Doctor Syntax. Er is nog hoop voor de boekwinkel die volgt wat de tijdgeest aanbeveelt! En ik beveel u aan het meesterlijke kunstwerk van Hulsenboom te kopen en te lezen.

Hugo Verbrugh

Meld u aan voor onze nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
[wysija_form id=”1″]