In 1950 maakte Eduard Jan Dijksterhuis met ‘De mechanisering van het wereldbeeld’ geschiedenis. Hij beschrijft in dat boek hoe vanaf ongeveer 1600 een geleidelijke ontmystificering van onze inzichten in de natuur optreedt. De dingen worden steeds minder bezield omdat hun relaties en gedragingen verklaard worden in mechanistische termen.
Als een soort gelukwens voor het nieuwe jaar lanceer ik hierbij de hypothese dat wij tegenwoordig te maken hebben met een essentiële intensivering van dat proces in de vorm van een automatisering van de werkelijkheid. Dat hoeft lang niet altijd een mechanistisch proces te zijn. Een klassiek voorbeeld levert het militaire apparaat bezien vanuit een ietwat eenzijdig perspectief. In het leger gelden twee regels. Regel 1: de sergeant heeft altijd gelijk. Regel 2: mocht ooit, in en/of door wat voor omstandigheden ook, de de sergeant niet gelijk hebben, dan treedt automatisch Regel 1 in werking. Traditioneel voorbeeld: Sergeant: “Jongens, water kookt bij 90 graden”. Soldaat Tinus Plotseling: “Nee, sergeant, bij 100 graden”. Sergeant: “Kop houwe!”. Volgende sessie: sergeant: “Jongens, ik bedoelde de hoek van een vierkant” (Soldaat Gerrit Onverwacht denkt aan Tom Poes: “Hmm“, zei Tom Poes).
(foto:) E.J. Dijksterhuis speelt piano tijdens zijn studententijd in Groningen (tussen 1911 en 1918) – Wikipedia Commons
’t Is bijna een halve eeuw dat we geen opkomstplicht meer hebben (de DIENSTplicht is allerminst afgeschaft) en we hebben nog 360 dagen te gaan (Ik schrijf dit stukje op de ochtend na de laatste van de 12 Heilige Nachten, dus wie weet.).
Sneller dan ik had voorondersteld gebeurde zoiets. Om uit te leggen wat ik versta onder ‘zoiets’, kijk ik even terug.
Op 22 november 2023 is in Nederland een soort revolutie uitgebroken: ‘De revolutie der slaapwandelaars’. Zó noem ik het feit dat in de Tweede Kamerverkiezingen van die de dag, tegen eerdere voorspellingen in, de meeste stemmen gingen naar de PVV = Partij voor de Vrijheid, de politieke partij die in 2005 onder de naam Vereniging Groep Wilders werd opgericht door Geert Wilders (* 1963). Wilders is een parlementslid dat zich in 2004 had afgescheiden van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) en sindsdien als eenmansfractie onder de naam Groep Wilders opereerde. Wilders is fractievoorzitter in de Tweede Kamer, partijleider én partijvoorzitter. Ook is hij het enige lid van de PVV.
Ik kan dit niet anders zien dan als een wiskundig-numeriek onderbouwde realisering van het strijdkreet Einer befiehlt, die Anderen gehorchen: ‘Eén man beveelt, de anderen gehoorzamen.’
Wait and see. I rest my case. Ik wacht en blijf kijken. In afwachting van wat verder nog te zien zal zijn, laat ik mijn zaak rusten.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar