Voor zover ik me kan herinneren is de kersttijd nooit eerder zó uitbundig geweest, als dit jaar. Dat zegt iets, want hij is de voorgaande jaren alsmaar uitbundiger geworden. ‘In de commercie hangt Kerstmis van de clichés aan elkaar. In Angelsaksische landen al sinds het begin van de vorige eeuw. In Nederland pakte de commercialisering écht goed door in het laatste kwart ervan. Kerstcommercials tonen ons een stereotype White Christmas-wereld, waarin het met Kerst altijd sneeuwt en we samen idyllisch aan tafel zitten. In smoking of kersttrui, gourmettend of met een gebronsde kalkoen. … zie wat er al een tijdje beter gaat …’, schreef reclamedeskundige Charles Borremans onder de titel ‘Reclames worden al jaren diverser. Kerst volgt wel’ op 21 december in de NRC.
Hij krijgt vast gelijk. Ik doe alvast een beetje mee en voorspel voor een binnenkort volgende jaar een derde grote nieuwigheid in de verheidenificatie van het kerstfeest.
De eerste nieuwigheid dateert al van decenniën geleden en was geïnspireerd door de brandweer. De brandende kaars werd vervangen voor kunstlichtjes. Wèg de diepzinnige verwijzing naar het werk van top-natuurwetenschapper en devoot esoterisch christen Michael Faraday (1791-1867) die in zijn lezingen voor jongeren onder de titel ‘The Chemical History of A Candle (1860) de samenhang had laten zien tussen het kosmische licht van de zon en de aardse ‘afspiegeling’ ervan in de brandende kaars.
De tweede is van recenter datum en heeft alles te maken met enerzijds duurzaamheid en anderzijds de neppificatie van de hele werkelijkheid. Het is de ‘kunstkerstboom’. Voor wie die nog niet kent, even dit: dit ding werd oorspronkelijk vervaardigd van papier en karton, maar wordt tegenwoordig vooral van kunststof geproduceerd. De kunstkerstboom heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Naast bomen van polyvinylchloride zijn er nu ook bomen die van polyetheen gefabriceerd worden. Dit is een geheel andere productiemethode, waarbij met behulp van een mal een echte tak nagenoeg ‘gekopieerd’ kan worden. Ook heb je bomen van polypropyleen en Flock. Die laatste zijn bomen bedekt met kunstsneeuw. Het uitvouwen van kunstkerstbomen was vaak tijdrovend, maar bepaalde moderne bomen zijn in enkele minuten gebruiksklaar doordat takjes vanzelf openspringen. Tegenwoordig kan men een spuitbus met de geur van een kerstboom kopen om zo toch de illusie te wekken een ‘echte’ boom te hebben. Naast de gebruiksaspecten is het ook belangrijk dat de nepboom brandvertragend is.
Dit laatste komt uit Wikipedia. Dat zet ik er even bij omdat de aard van deze tekst mooi contrasteert met een van de vele stukjes reclame-tekst die tegenwoordig altijd éérst verschijnen wanneer men Google aanklikt. Hier komt er zo een: ‘Een kunstkerstboom is allang niet meer nep. Integendeel! Een kunstkerstboom is altijd even mooi en vol en geeft geen overlast van naalden. Ze zijn bijna niet meer van echt te onderscheiden én komen in alle soorten en maten. Een kunstkerstboom is snel en makkelijk neer te zetten. Er zijn allerlei soorten kunstbomen die verschillen in materiaal en constructie. Welke grootte en kleur past bij jou?’
De derde nieuwigheid in de kerstviering moet nog komen. Het is de vernieuwing van de oude traditie om naast de kerstboom een miniatuurstal met os en ezel en een kribbe met daarin het kindeke en daarnaast Zijn beide ouders. Over een jaar of wat zal die traditie in ere zijn hersteld. Als nieuwigheid ligt dan een nepkind in de kribbe, ter plaatse gefabriceerd met de uit China geïmporteerde techniek waarmee de onderzoeker He Jiankui direct na een ivf-behandeling een aanpassing had gedaan in het DNA van een bevruchte eicel, zodat hij twee synthetisch voortgebrachte meisjes, Lulu en Nala, beschermd tegen hiv, in de wereld zette.
Wie meent dat ik overdrijf, leze (1) Olivier Kerkdijk, ‘Dystopie van de draak’, VPRO gids #50 (nummer van vorige week), blz. 30 e.v.: ‘Camera’s. Miljoenen. Overal. Een gezichtsherkenningssysteem waarin iedere burger een nummer heeft. Verplichte overheids-apps op de slimfoon waarmee elk individu te allen tijde wordt gevolgd. 24-uursdatavergaring van koopgedrag, in de supermarkt en online. Elke internetstap geregistreerd, geanalyseerd, opgeslagen. Volledige monitoring van social media. En als klap op de vuurpijl een zogenoemd sociaalkredietsysteem waarin de burger plus- en minpunten kan scorer. Wie de gedragscodes van de overheid overtreedt, ondervindt onmiddellijk de consequenties. Welkom, lezer, in de Volksrepubliek China anno 2018: de dystopische toekomst is al lang begonnen. China, voor het Westen lange tijd louter groeimarkt XXL. Handelsmissie na handelsmissie was een ‘succes’. Contract na contract werd ‘binnengehaald’. In het industriële en techbedrijfsleven heerste een combinatie van naïviteit en ondernemingsgretigheid. (2) ‘Echte diversiteit slaat je in het gezicht’, NRC 15 december (Eric C. Hendriks, socioloog): ‘Journalistieke praktijken (zijn) sterk cultureel bepaald. De ene journalistieke cultuur is de andere niet. Er bestaan wereldwijd grote verschillen. … Laten we eens naar China kijken, het land waar ik vier jaar heb gewoond en sociologisch onderzoek deed naar autoritarisme. Naast politieke censuur kent het land ook een cultuur van conflictvermijding, die ervoor zorgt dat de mensen discussies uit de weg gaan – zelfs bij onderwerpen die politiek niet gevoelig liggen. Hierdoor zijn zowel Chinese journalisten als hun publiek niet ingesteld op en geoefend in discussiëren en argumenteren. Veel jonge, idealistische Chinese journalisten mogen dan een meer westerse stijl nastreven, China blijft een andere wereld. Zo komt het vaak voor dat journalisten een schandaal niet onthullen maar zwijggeld eisen van de boosdoeners. Je kunt dit vanuit westers perspectief zien als ‘afpersing’ of een ‘doofpot’, maar de Chinezen die ik erover sprak, begrepen dat het een win-win is voor alle direct betrokkenen om openlijk conflict en gezichtsverlies te vermijden’. (3) De roman ‘Elephant’ van Martin Suter (2017, ISBN 978-3-257-06970-9), een onvoorstelbaar verhaal maar door Suter zó geschreven en beargumenteerd en gedocumenteerd dat de zakelijk-inhoudelijke informatie absoluut betrouwbaar is, over hoe een Chinees research-instituut in samenwerking met een Zwitsers instituut een lichtgevende mini-olifant heeft gecreëerd.
Hugo Verbrugh
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Trackbacks/Pingbacks