‘Arts voor theoretische geneeskunde’, derde aflevering Over ‘voltooid leven’ in het nieuwe regeerakkoord
Vorige week ging het hier over mijn bezwaar tegen een passage in een recensie in het Wetenschapskatern van de NRC van 23 september waaruit op te maken is dat ongeveer 500.000 mensen in Nederland worden behandeld met een middel dat (1) wellicht helemaal niet werkt, maar (2) in elk geval niet bedoeld is als remedie tegen de ‘kwaal’ waarvoor het wordt voorgeschreven, en (3) ernstige bijwerkingen heeft. Ik meldde het aan de redactie en vroeg om een reactie. Dit kreeg ik als antwoord: ‘Dank voor uw mail. Over antidepressiva vallen naast de vele goede dingen ook veel slechte dingen te zeggen, zoals over veel geneesmiddelen – en dat is wat Dick Bijl dan ook terecht doet. En het is wat ik de afgelopen twee jaar ook vaak heb gedaan, bijvoorbeeld over antipsychotica nrc.nl/nieuws/2016/06/11/een-wondermiddelof-een-total-loss. Maar het voorschrijven van pillen voor iets anders dan voor de oorspronkelijke indicatie (dus in dit geval voor iets anders dan depressie) zou ik niet op voorhand willen betitelen als bedrog. Dit off label voorschrijven komt niet alleen vaak voor, het is artsen ook toegestaan om zo te handelen als ze dit overleggen met de patiënt en als het goed is voor de patiënt. Dat gaat vaak goed en het gaat vaak ook niet goed, en dat is iets waar toezichthouders en beroepsgroepen van artsen goed op moeten letten. Maar dat heeft ook mee te maken dat middelen voor de ene persoon nu eenmaal anders werken dan voor de andere persoon. Dit is in beginsel geen flessentrekkerij in mijn ogen.’
Dit is natuurlijk een antwoord van niks. VOORLOPIG laat ik het hierbij; ik vind dit hoogst onbevredigend en ik ga door mij te bezinnen op een vervolg-reactie.
Intussen is iets belangrijkers gebeurd. Op 10 oktober 2017 presenteerden de vier onderhandelaars over het nieuw te vormen kabinet hun regeerakkoord. Daarin is een hoofdstuk ‘Medisch-ethische onderwerpen’. Het telt 1275 woorden en geeft me harde argumenten voor mijn stelling dat de tijd rijp is voor het specialisme ‘arts voor theoretische geneeskunde’. Ik geef een korte reconstructie van de voorgeschiedenis.
18 december 2016 publiceerde Pia Dijkstra, lid van de Tweede Kamerfractie voor D66, de initiatiefwet Waardig Levenseinde. ‘Hoe iemand het leven beleeft, heeft niet alleen te maken met de omstandigheden waarin een persoon verkeert’, begint het. ‘Ouderen die door hun hoge leeftijd vinden dat alles van waarde achter hen ligt en de toekomst hen niets meer brengt, kunnen dit ervaren als een verlies aan identiteit en persoonlijkheid’, komt meteen daarop. ‘Ongeacht hoe hun omgeving hier over denkt. Als iemand dan voor zichzelf concludeert: “mijn leven is voltooid, ik wil het zelf op een waardige manier beëindigen”, dan zou die wens gerespecteerd moeten worden en er geen belemmeringen moeten worden opgeworpen.’
Het voorstel kreeg veel weerklank en veel kritiek. In de zomer van 2017 werd het een zwaar twistpunt bij kabinetsformatie. D66 wilde dit ‘Voltooid leven’ per se in het regeerakkoord hebben, de Christen Unie wilde dit even hard per se niet, VVD en CDA deinden, ieder in zijn eigen ritme, op de golven van de politiek met het ene resp. het andere verlangen mee.
In de media werd deze ‘assisted suicíde’ zoals het in het Engels heet, ‘zelfmoord met medewerking van anderen’, omgetoverd tot het mooi-mensvriendelijk klinkende. ‘stervenshulp voor ouderen’, maar niet iedereen liet zich bedwelmen door die vertaaltruc en ‘voltooid leven’ werd een zwaarwegend struikelblok in de politiek.
Er volgden intense debatten in de media. Binnen de universiteit bleef het daarentegen dood(!)stil. Ik herinner me althans niet daar ook maar één aankondiging te hebben gezien van een publiek debat over wat de politiek hier op gang aan ’t brengen was.
Dat ervaar ik als een verzuim. Een serieuze discussie over wat in dit wetsvoorstel wordt bepleit is niet mogelijk als niet de grondslagen van filosofie en wetenschap expliciet meegenomen worden, en daar ligt een van de voornaamste taken van de universiteit. Hier zijn geneeskunde, politiek, wetenschap en filosofie in wisselwerking met elkaar aan de orde.
Er KAN iets gaan veranderen. ‘Het kabinet zal een brede discussie faciliteren over het waardig ouder worden, de reikwijdte en toepassing van de huidige euthanasiewetgeving en het onderwerp voltooid leven’, staat ook in het regeerakkoord. (download hier hier het regeerakkoord)
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Trackbacks/Pingbacks