Zonder dat we het gemerkt hebben, is de afgelopen jaren een nieuwe religie verschenen op het wereldtoneel. Een alerte tijdgeest-watcher zou het eigenlijk hebben kunnen voorspellen. Ook in deze barre tijden van ontkerstening en leegloop van de kerken meent bijna iedereen ‘ergens’ vaag nog wel dat ‘hierna’ nog wel ‘iets’ zal komen. Dat klinkt inderdaad vaag en zelfs onheilspellend, maar het is in feite heel duidelijk, eenvoudig en concreet.
Die vage mening is gewoon een zogeheten ‘mneme’. Dit begrip ‘mneme’ werd in 1904 in de psychologie ingevoerd door Richard Semon. Hij karakteriseerde het als een energetisch engram (geheugenbeeld; de indruk die in het geheugen achterblijft na een waarneming of psychische ervaring). In eigentijdse woorden zou je kunnen zeggen: een mneme is een stukje informatie dat door opvoeding en onderwijs een bestanddeel is geworden van je onbewuste geheugen. In IT termen is een mneme sofware en een gen hardware. Een mneme kun je je niet ruimtelijk voorstellen, zoals dat met een gen wel kan – de fameuze dubbelspiraal!
Mnemen zijn zo oud als de mens en dus heel lang geleden ook een zaak van de evolutie geworden. Ze kunnen op van alles en nog wat betrekking hebben – ook op de vraag naar ‘iets’ hierna. Ze kunnen je het antwoord geven op je vraag wat je wil dat het ‘iets’ is dat na je dood komt. Technisch werken aan dat antwoord is de afgelopen jaren big business geworden. ‘Neo-ietsisme’ noem ik dat werk.
Artificial intelligence, virtual reality, de psychologie van embodied cognition, de vooruitgang in de sociale wetenschappen door toepassing van ultraverfijnde statistische methoden en nog veel meer, hebben de laatste jaren explosieve groei bewerkstelligd in het Neo-ietsime.
Michael Jackson
Een subliem succesvol voorbeeld is Facebook. Hoezeer ze juist daar de nieuwe tijdgeest aanvoelen, bleek een jaar of wat geleden. Toen begon me op te vallen dat ik allerlei berichten kreeg van overledenen. Voor het goede begrip, ik heb géén Facebook account en doe er ook niets in, aan of op, maar ik krijg desondanks dagelijks meerdere berichten van mensen die ‘vrienden’ van me willen worden. Vaak ken ik hun namen niet eens, een enkele keer zit er dus een overledene tussen. Vorig jaar 8 juli heb ik onder de titel ‘Gesjacher in dode vrienden OF De arglist van Facebook’ hier in De Ster hen erop gewezen dat ze door dit te laten gebeuren, in feite plagiaat plegen omdat handel in ‘dode zielen’ een al bijna twee eeuwen oude bedrijfstak is (Gogol – Dode zielen); daar hebben ze tot nu toe niet op gereageerd.
Intussen gebeurt iets anders. Onder de titel ‘Het hiernamaals van Facebook’ had NRC Handelsblad begin vorige maand daar een sensationeel artikel over. ‘Elk jaar overlijden miljoenen mensen met een Facebookprofiel. Hoe ga je daar als nabestaande mee om?’
De vraag stellen is hem beantwoorden: dit is een gat in de markt. Als mens van deze tijd ga je met die vraag zó om, dat je antwoord maximaal rendement oplevert.
Daar wordt in Amerika nu met verve aan gewerkt. Vorige week had NRC Handelsblad daar fascinerend nieuws over. Volgens de filosofie van het Neo-ietsisme leef je als digitale zombie voort, en dat kun je maar beter weten, want als er ook maar enige publiciteitswaarde kleeft aan je identiteit, gaat het al gauw om héél hoge bedragen. ‘Dat valt op te maken uit de 730 miljoen dollar die de Amerikaanse belastingdienst IRS vorig jaar eiste van de erven-Michael Jackson’, haal ik uit een artikel van Coen van Zwol.
Voor een notariaat nieuwe stijl, dat werk maakt van wat hier gaande is, liggen gouden tijden in ‘t verschiet.
recent commentaar