De dagen worden weer lichter! ‘t Zijn ook de laatste dagen van de tentoonstelling ‘Rudolf Steiner – Alchemie van het alledaagse’ in de Kunsthal, nog t/m 11 januari.
Ik ben er meerdere malen geweest. Eénmaal was ik er met een vriend die het moeilijk heeft met Steiner en daaromtrent. ‘Ik behoor tot de grote groep mensen die om moeilijk te verklaren redenen daar heftige jeuk van krijgen’, zei hij ooit.
‘Jeuk’ – dat is het sleutelwoord. In dit stukje ga ik die ‘moeilijk te verklaren redenen’ verklaren.
Als beeldspraak is een jeukachtig gevoel in verband met Steiner aan veel mensen vertrouwd. Ook ik, toegewijd en overtuigd leerling van Steiner die ik ben, kan me er wel iets bij voorstellen.
Als lichamelijk verschijnsel kent iedereen jeuk. Wat pruritus, zoals het in het medisch Latijn heet, precies is, weet daarentegen niemand. De officiële medische definitie luidt ‘De sensatie in de huid die uitlokt tot krabben’. Dat zegt natuurlijk niets, maar in die nietszeggendheid ligt een geheim verborgen. Ruim een eeuw geleden heeft Steiner dat geheim een naam gegeven. ‘Wezensleden’ heet het. Ruim een eeuw geleden gaf Steiner die naam aan een kenmerk van alle levende wezens dat hij ontdekt had. Anno 2014 zouden we het kunnen karakteriseren als een soort softwareachtig systeem – een soort besturingssysteem dat het lichaam van het levende wezen bestuurt.
Deze foto van minister Schippers is door de RVD vrijgegeven voor publicatie. De minister kijkt ontspannen en zelfverzekerd in de camera. In de dagen waarin ik dit stukje schrijf, verschijnt ze op de televisie met een gezicht alsof ze heftig jeuk heeft.
In sommige opzichten lijkt het op, maar in andere opzichten verschilt het van de software zoals we die kennen in verband met de computer. Er zit informatie ingebouwd, en het softwaresysteem gebruikt die informatie om de hardware waarin het ingebouwd zit functies te laten verrichten. Maar het wezensleden-softwaresysteem is niet een door mensen bedachte kunstmatige constructie die van buitenaf in de hardware wordt aangebracht, maar een organisch netwerk dat als kenmerk van het leven van binnenuit zich ontwikkelt in alle levende wezens, en dat met die lichamelijke ontwikkeling meegroeit. Over de wezensleden is ook ruim een eeuw na Steiner wetenschappelijk nog maar weinig bekend. Dat is begrijpelijk. Wetenschap onderzoekt alleen wat je van buitenaf kunt benaderen, en met alleen die aanpak kom je inzake de wezensleden niet ver. Om inzicht te krijgen over wat een mens van binnenuit zelf voelt, is meer nodig. Maar in de alledaagse ervaring van ieder mens is juist inzake de wezensleden zéér veel materiaal voorhanden waar je zó onderzoek aan kunt doen. Het vraagt alleen een verandering van blikrichting.
Het verschijnsel jeuk illustreert dat. Zodra je jeuk voelt, wil je iets gaan doen. Je hebt niet meer een lichaam, je bent je levende lijf. De levende mens is een geheel; alles hangt met alles samen. Het wezensledensysteem is het zintuig waarmee je je vereenzelvigt met wat je waarneemt.
Samengevat in de terminologie van Steiner: ‘Denken, voelen, willen is een verhaal over 1 + 1 + 1 = 1’. Waarnemen is een vorm van handelen. Dat handelen leidt tot virtuele vereenzelviging met wat je waarneemt. ‘Empathie’ heet dat.
Dat werkt niet alleen bij jeuk. Artsen die in een relatie met hun patiënt een diagnose stellen, werken ook zo. Dat is de essentie van de vrije artsenkeuze: nieuwsitem nummer één in de dagen dat ik dit schrijf.
Op 11 januari volgend jaar verschijnt een boekje waar dit verder in staat: ‘3 + 1 = 3. De vierlagen-methode als nieuwe weg tot inzicht via Plato, Aristoteles en Rudolf Steiner’
Het zal een goed moment zijn voor iets nieuws in de Kunsthal – bij voorkeur samen met het naburige Erasmus MC. ‘Minister Schippers en de empathie van het alledaagse’ stel ik hierbij voor als titel. In De Ster van 13 januari kom ik er op terug.
recent commentaar