Het wordt vandaag een lang verhaal, maar dat kan niet anders, want ik wil even om me heen kijken en enkele thema’s noteren uit de veelheid van wat ik allemaal waarneem.
(1) Vorige week had ik hier een nogal krachtig betoog tegen een recent boek van dominee Hans Stolp over Rudolf Steiner (‘een prul’). Een goede oude vriend schreef mij daarover. ‘Moest dat nou echt zo?’, vat ik in mijn eigen woorden zijn voorzichtige oordeel samen. Hij zelf rondde af met: “Ik vind het dus jammer dat je dit doet. Gelukkig in beperkte kring verspreid. Ik verwacht deze keer wel een antwoord van je… en dan minder vanuit «de hoogte»”.
Aan het antwoord aan die vriend werk ik nog. Hier wil ik er alvast dit over kwijt. Inhoud en strekking van de ondertitel van het boek (‘Rudolf Steiner was de stichter van een nieuwe cultuur’) zijn exact het tegendeel van een van de top-tien thema’s uit het werk van Steiner (De notie dat één man een nieuwe cultuur zou kunnen stichten is door, of all people, Steiner himself aan de kaak gesteld als [in mijn woorden] een van de top-tien criminele stommiteiten die een mens zou kùnnen verzinnen). Ik verwees naar een voordracht in Wenen op 9 mei 1915, en citeer nu ter documentatie uit (omdat tegenwoordig meer mensen Engels lezen van Duits) een Engelse vertaling: ‘In the age of which I speak [begin 18e eeuw], a most powerfully effective educational book, Robinson Crusoe, was produced. One need only think how the ideas living in this book become familiar to the tenderest, earliest age of childhood. This book has not only gone through hundreds of editions in its original form and has been translated into all languages, but it has been recreated in every possible tongue. There are not only Bohemian, Hungarian, Spanish, French, German, Polish and Russian, but also other translations. In all these languages there are new creations in the spirit of Defoe.’ Wikipedia schrijft: ‘Het boek werd uitgegeven in 1719 en wordt wel beschouwd als de eerste echte Engelse roman. … Het boek is tevens een van de meest gepubliceerde boeken ter wereld.’
(2) ‘Zaken doen en geld en het werk van Rudolf Steiner en antroposofie en reïncarnatie is ook een, om het zo te zeggen, precaire zaak bij de Triodos Bank’, noteerde ik vorige week ook. ‘ Als er de komende week geen … dreigender wolven en beren op de weg komen, borduur ik 25 oktober er een beetje verder op voort’.
Die zgn. ‘wolven en beren’ zijn intussen zó ver losgebroken dat ik de Triodos Bank even laat voor wat hij is, en in plaats daarvan alleen nog enkele andere stukjes actuele ongerief en ongein in de aandacht breng.
(3) Opnieuw veel publiciteit kregen Thierry Baudet en zijn ‘Forum voor Democratie’. Eerstgenoemde kreeg een soort spreekverbod; uit boosheid daarover liepen ze allemaal demonstratief weg. Direct daarna presenteerde Thierry opnieuw zijn standaard-kunstje. Als een ricochetschot knalde hij: ‘We worden geregeerd door een wereldwijde samenzwering van kwaadaardige reptielen”. Zodra hij werd bekritiseerd, hield hij vol dat het „natuurlijk” een metafoor was geweest voor het „gevoelloze” karakter van wereldleiders en hoonde hij zijn critici. De boodschap: ik val misschien niet serieus te nemen, maar de media al helemaal niet’. (Ontleend aan nrc.nl/nieuws/2022/10/21/eigenlijk-gelooft-baudet-alleen-nog-in-nihilisme-en-complotten).
Het ongunstige imago van reptielen is een theologisch-exegetisch-hermeneutisch mede seksistisch geïnspireerd misverstand. Prototype van het reptile bonum et laudabile is de ringslang. Hyperactueel! Vooral in Amsterdam.
Ho, ho – ik neem je voor één keer serieuzer dan jij zelf doet. Als mensen kunnen wij spreken dank zij de confrontatie tussen een reptiel en de eerste mens. ‘Jullie zullen zijn gelijk de goden!’, belooft dit reptiel Eva – en kijk eens wat er van gekomen is!
(4) Een andere variant van ‘de eeuwige wederkomst van het gelijke’ (kerngedachte bij Nietzsche) presenteerde BoJo afgelopen vrijdag in het VK. Maandag 6 juni stemden de Conservatieven in het Lagerhuis erover of hij kon aanblijven of niet. Ik voorspelde dat hij zou blijven en kreeg in eerste instantie gelijk. In De Ster van 21 juni legde ik uit hoe dat kwam. Dat was gewoon omdat alle Engelsen die vinden dat ze er een beetje toe doen (en dat vinden ze daar bijna allemaal) in feite stukjes drama opvoeren van Shakespeare. Je hoort erbij, je bent one of us, voor zover je meedoet in dat spel. Mooie dichtregels, betoverende quotes, dramatische gebaren, diepzinnige, hoogdravende en oneindig verreikende declamaties – to be or not to be, that is the the question, en het antwoord op die question staat, voor wie het er kan lezen, tussen de regels in alle commentaren in de kranten ‘Johnson zal proberen een positieve draai te geven aan de uitslag. Zo schreef hij voorafgaand aan de stemming al in een brief aan zijn partijgenoten dat zij een “gouden kans” hadden om eindelijk definitief een eind te maken aan de speculaties over zijn leiderschap sinds partygate. Zó kan alleen een gebóren toneelbeest met de waarheid omgaan. Dáár gaat het in Engeland in essentie om.
Kort na de vakantie maakte hij het even zó bont dat hij vanwege de regels van het drama even van het toneel afgevoerd moest worden en zie: nu is hij weer bezig met een stukje ’terug van weg geweest’.
(5) Iets verder in de nabije toekomst ligt ‘Qatar’ waar onze Koning (even aannemende dat ik de matchfixing correct voorspel) juichend ons volkslied zal meezingen (ik neem me af en toe voor een initiatief te starten voor de oprichting van een monument ter feestelijke herdenking van de duizenden slaven die zijn opgeofferd voor dit mondiale Nederlands-nationale feest). Om toch éven serieus te eindigen: Antroposofie is de kunst om op creatieve en redelijke manier om te gaan met waar Steiner aan begonnen is, bij voorkeur door zelf verder te gaan met dit werk.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Beste Hugo,
ik haak even in op wat een goede oude vriend schreef over je ‘krachtig betoog’ (boek Stolp): ‘Moest dat nou echt zo?’, zoals je het zelf samenvatte. Hij zelf rondde zijn ‘voorzichtig oordeel’ af met: “Ik vind het dus jammer dat je dit doet. Gelukkig in beperkte kring verspreid. Ik verwacht deze keer wel een antwoord van je… en dan minder vanuit «de hoogte»”.
Mijn voorzichtige formulering was dat ik je reactie betreurde.
Met belangstelling zie ik zelf ook jouw reactie tegemoet.
Steiner karakteriseerde zijn antroposofie als Geisteswissenschaft.
In het Nederlands roept dat anno 2022 het woord ‘geesteswetenschap’ misverstanden op.
Los daarvan geldt in alle betekenissen dat ’treurnis’ in de wetenschap niet voorkomt, geen betekenis heeft.
Laat zulke gevoelens nu even los en lees het volgende: ‘
Auteur X betoogt dat een verhaal over hoe één mens een nieuwe cultuur sticht’ net zo onwaar is als, ik noem maar een voorbeeld, ‘er is een mens van de Euromast gesprongen en levend en wel op grond terecht gekomen.’ Nu komt Stolp met de mededeling dat Steiner stichter van een nieuwe cultuur is.
Bent u, meneer Rijks, niet met mij eens dat Stolp in even absolute termen terecht gewezen moet worden als Auteur X?
Ik retourneer uw slotzin: Met belangstelling zie ik zelf ook [jo]uw reactie tegemoet.