Op 30 maart had dagblad Trouw een verontrustend bericht onder de kop ‘De vlinder dreigt definitief uit ons land te verdwijnen’. Uit tellingen blijkt dat hun populatie tussen 1890 en 2017 met 84 procent afgenomen is. Vijftien soorten verdwenen helemaal. … “Dat het slecht gaat met de vlinders wisten ecologen al langer”, zegt Kars Veling van de Vlinderstichting. “Daarom zijn we in 1983 ook opgericht.”
Een opmerkelijk toeval maakt dat in de dagen waarin dit bericht kwam, een bijzonder boekje is verschenen: ‘De vlinder – een kosmisch wereldwonder’ van Renée Zeylmans (1936-2018), psychosociaal therapeute met speciale aandacht voor rouwverwerking en stervensbegeleiding en auteur van elf boeken op dit gebied. [In De Ster van 4 juli 2017 stond al een stukje tekst over haar laatste boek: desteronline.nl/is-ouder-worden-echt].
In de laatste maanden van haar leven heeft Renée Zeylmans in samenwerking met Joke Verbrugh de tekst van dit boekje over vlinders samengesteld. Zij wilde naar voren laten komen dat vlinders veel ‘groter’ zijn dan we denken. Het zijn lichtwezens die een kosmische kracht uitstralen. ‘Nu de vlinder in onze tijd zo bedreigd wordt, is het goed dat er iets bekend wordt over het wezen van de vlinder. Ik was ten zeerste verrast, zeg maar perplex, over wat Rudolf Steiner vanuit de geesteswetenschap over de vlinder vertelt. Ik geef in dit kleine geschriftje graag een samenvatting van de veelheid die Steiner hierover weergeeft. Je kunt er meer over lezen in zijn boek De mens als klankharmonie van het scheppende wereldwoord, uitgegeven door Pentagon (2005, ISBN 9789072052629).’
De tekst is dus sterk geïnspireerd door het antroposofische geestesgoed van Steiner. Renée Zeylmans wilde naar voren laten komen dat vlinders niet alleen met de aarde verbonden zijn, maar zich met hun wezen uitbreiden tot in de wereld van de engelen en aartsengelen. Het is niet voor niets dat in veel oude mythen vlinders werden gezien als zielen van gestorvenen.
Twee bijzonderheden verdienen speciale vermelding. Het boekje is ook hier en nu actueel en concreet . Er staan ervaringen in van mensen die vlinders hebben beleefd als begeleiders op hun weg en die daarover verteld hebben aan de auteur.
Tekst loopt door onder de afbeelding
Het boekje omvat 20 pagina’s formaat A5, met kleurrijke illustraties van vlinder-aquarellen van Gerard F.H. Maas en geborduurde vlinders van Leida Maas. De inleiding is van Anja Steneker en Nard Besseling. Het boekje is uit voorraad leverbaar bij boekhandel Amesz in de Voorschoterlaan te Rotterdam-Kralingen. Prijs € 5.
En in ruimer perspectief verwijs ik naar wat beschreven is door Elisabeth Kübler-Ross (1926-2004), de Zwitsers-Amerikaanse psychiater die eind vorige eeuw wereldwijd bekend werd als pionier in de aandacht voor dood en sterven die nu gemeengoed is. Ik citeer uit een interview met haar in NRC Handelsblad van 10 maart 1983: ‘… het meest beslissende moment van mijn leven was toen ik in Majdanek kwam. … oog in oog met de gaskamers … , wagonladingen kinderschoentjes zien en ruiken… En de vraag die die kinderschoentjes opriepen … – kijk mijn werk is eigenlijk het antwoord vinden op die vraag. Hoe heeft dat kunnen gebeuren? Hoe kunnen volwassen mensen honderdduizenden kinderen vermoorden? … En toen kwam de vraag bij me op: “Hoe zijn die kinderen gestorven?” Ik bedoel niet wat er in de gaskamers gebeurd is, maar hoe hadden ze hun laatste nacht doorgebracht, hoe hadden ze afscheid genomen? Om het antwoord te vinden ging ik de barakken binnen, die leken op appelpakhuizen: houten stellages boven elkaar, met heel weinig ruimte ertussen. Ik dacht: misschien vind ik geheime boodschappen die ze met hun nagels in het hout gekrast hebben, maar wat ik vond waren vlinders. Vlinders – … en dat verbijsterde me. Waarom krasten die kinderen met hun nagels vlinders in het hout? Wàt wisten die kinderen wat ik niet weet?’
Het zou de moeite waard zijn dit boekje in een tweede editie verder uit te werken. De vlinder als actueel archetype dat esoterie, religie en aards leven en dood verbindt; in ‘De Nieuwe Taalgids. Jaargang 73 (1980) staat al iets in die richting: dbnl.org/tekst
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Ik heb een mooie ervaring met een vlinder gehad. Kort nadat mijn man overleed. Er zat een vlinder op mijn boodschappenkar. Heel stil. Dat was al mooi. Maar dat het een vlinder was in de kleur van onze auto… Dat maakte het heel bijzonder.