De tijden worden steeds opwindender maar nu is het even rust, reces, vakantie. Althans dat leert de kalender. ‘Komkommertijd’ heet dat in de serieuze media. Het is een ‘aanduiding voor de rustige zomerperiode, waarin er weinig nieuws en weinig handel is. Het woord wordt tegenwoordig vooral gebezigd in de media, die er bovendien inhoud aan geven door berichten te brengen die buiten de komkommertijd geen nieuwswaarde zouden hebben. Het komkommerseizoen was voorheen altijd in de zomer – voor de kwekers een drukke tijd, maar in veel andere vakgebieden was er dan juist niets te doen. Omdat die seizoenen samenvielen, werd komkommertijd meer en meer geassocieerd met het gebrek aan nieuws en activiteiten.’ onzetaal.nl/taalloket/komkommertijd

Maar wie wat verder dóórdenkt, kan zich zelf innerlijk in  beweging voelen komen. Gustave Flaubert (1821- 1880)  heeft in dit verband opgemerkt: als je wilt weten wat iets interessant maakt, is het genoeg om er een tijdje lang goed naar te kijken: ‘Pour qu’une chose soit intéressante,il suffit de la regarder longtemps’, 1845.  En als je in plaats van te kijken alleen leest en denkt, werkt het ook.

Ik ben nu een week bezig met herlezen en denken over Mariken Heitman over wie ik hier vorige week schreef. Die blijkt een beroemde auteur te zijn, heb ik intussen geleerd. Ik citeer van een of andere site die ik niet terug kan vinden: ‘In het zintuiglijke verhaal ‘De wateraap’ onderzoekt Mariken Heitman het zachte verzet van een eenling tegen het keurslijf. Hoe word je mens, als dat betekent: vrouw óf man? Biologiestudente Elke heeft geen idee. Halfslachtig rommelt ze door de zomer en helpt ze haar oudtante in de tuin: ze zaait bieten, stekt kool en wiedt onkruid. In de tuin wordt volop gegroeid en gestorven, dit alles met een vanzelfsprekende overgave die Elke vreemd is. Het ontbreekt haar aan iets, een bondgenoot, iemand om zich aan te spiegelen en die haar

Missing link Lucy. Bron: Wikimedia Commons.

bewijst dat het kan: sluimeren tussen man en vrouw, werkelijkheid en verbeelding, tussen toen en nu. Haar fascinatie voor de wateraap, een evolutionaire maar onbewezen link tussen aap en mens, stuurt haar naar Wenen. Een koortsachtige zoektocht naar verwantschap en oorsprong volgt. De wateraap gaat aan land, wordt mens. Nu Elke nog. Niemand neemt haar zoektocht naar de wateraap serieus, maar wat kan Elke dat schelen?’

Hier klinkt tussen de regels Wereldnieuws door van kosmische betekenis. Ik vat kort samen: ooit was er niets, toen kwam er iets, de botsing van niets en iets leidde tot een godsdreun-van-moet-je-nog-ver oftewel de oerknal = the big bang, en in de eeuwig dóórklinkende echo’s daarvan ontstonden alle verschillen. Via via via … via kwam de mens en die werd dus ook binair – en dat gaan we nu dus ongedaan maken. Onlangs werd een soort hypertelescoop de ruimte ingestuurd met als bestemming de oerknal (newscientist.nl/nieuws/telescoop-james-webb-vindt-oudste-en-verste-sterrenstelsel-ooit) – dáár is Mariken Heitman dus op vooruit gelopen: is dat niet geniaal?!

En de link tussen aap en mens waar Elke over mijmert is ook letterlijk bloedserieus. In 2015 herinnerde Piet de Rooy met zijn boek ‘De Nederlandse Darwin’ (uitgeverij Wereldbibliotheek) ons aan het pionierswerk van de Nederlandse biologieleraar Herman Marie Bernelot Moens (1875-1938). Deze leraar wilde de evolutietheorie bewijzen door in Afrika mensen met apen te gaan kruisen. Hij slaagde er zelfs in om voor dit plan subsidiegeld los te weken bij koningin Wilhelmina. De gevestigde wetenschap was toen nog niet zo ver dat zij hier op in ging; onze koning Willem Alexander is misschien wat wereldwijzer dan de actuele wetenschap (en kan wellicht door nu dit plan te promoten, zijn ietwat tanende populariteit een boost te geven).

Intussen heb ik zelf een passende naam bedacht voor het genre levende wezens waartoe onze Mariken behoort: ‘Antropoïde (=min of meer op een mens lijkende) entiteit’.

Hugo Verbrugh


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.