Dit stukje schrijf ik zaterdag 31 oktober, ‘Reformatiedag’, kort vóór wat ik maar ‘De Nacht van Trump’ zal noemen. Volgens de planning zal deze column dinsdag 3 november op onze computerschermen verschijnen. Woensdag 4 november vanaf ca. 01.30 uur zullen de eerste, zeer voorlopige uitslagen van de Amerikaanse presidentsverkiezingen hier binnenkomen. Onvergetelijk is dezelfde nacht van vier jaar geleden. Ergens om een uur of vier ging, als ik me goed herinner, de staat Wisconsin overstag en toen wist wereldwijd iedereen dat de wereld ten principale zou veranderen. Het verhaal erover zou een goede nieuwe aflevering kunnen worden in de ‘Sternstunden der Menscheit’ van Stefan Zweig (1927; Nederlandse vertaling door R.P. Sterkenburg onder de titel ‘Noodlotsuren der menschheid: vijf historische miniaturen’; ook onder ‘Lotswendingen’).

En nu … Alle woorden schieten te kort om te beschrijven wat er gaande is. Ik lees de NRC en Trouw van de laatste dagen en citeer één passage uit één stuk: ‘Donald Trump is waarschijnlijk de meest ongeschikte persoon die ooit in het Witte Huis heeft gewoond. Het is zeer zeker het meest ongeschikte moment dat hij er zit. Hij heeft simpelweg niet de intelligentie of persoonlijkheid om het aan te kunnen, deze complexe situatie met een pandemie. Onze president is niets meer dan een aangespoelde oude hedonist die zijn hele leven achter geld, roem en vrouwen heeft aangezeten. Als hij wordt herkozen, stort mijn wereld in. Iedere dag haalt hij de voorpagina’s met iets ergs, maar er zijn ook nog zoveel dingen die de voorpagina’s niet eens halen. Er is zoveel fout aan de manier waarop hij rechters benoemt: meer dan 200 inmiddels al, van wie het grootste deel volstrekt ongeschikt is. Hij heeft de rechterlijke macht compleet op zijn kop gezet, hij is bezig om het Hooggerechtshof te kapen. Het idee dat hij er nog vier jaar aan vast kan plakken… dat is gewoon te erg.’ Aldus succes-auteur John Grisham, lid van de Democraten, in Trouw van zaterdag.

Twee weken eerder had Bas Heijne in de NRC in vergelijkbare stemming geschreven: ‘Toen ik begin 2016 een rally van Trump bijwoonde in de Verizon Arena te Manchester, New Hampshire, werd het lange wachten op de toen nog kandidaat gevuld met een documentaire vol opschepperij over hoe uitzonderlijk geweldig hij als persoon was – en vooral ook hoe rijk. De poenigheid van Trump werd ons zowat een uur lang vol in het gezicht geduwd: privévliegtuigen, dure hotels, uitgestrekte penthouses, gouden kranen, trophy wife, beroemdheden, fotomodellen, personeel, bling bling bling, het hield niet op. Het cliché wil dat Amerikanen nu eenmaal van winnaars houden, dat wat een ander bezit geen jaloezie oproept maar juist het verlangen op een dag ook zover te komen. Misschien – maar aan alles was toen al te merken dat Trump geen echte betrokkenheid voelde met het lot van economisch achtergeblevenen, de vergeten witte voormalige arbeidersklasse, en al helemaal niet die van kleur. Hij zocht enkel onversneden adoratie, zijn eigenbelang was Amerika’s belang. Waar hij voor opkwam, was zijn eigen klasse, de zakelijke elite. Ook die stemde op hem. Het was vanaf het begin duidelijk.’ (nrc.nl/nieuws/2020/10/16/trump-kan-verliezen-maar-het-onbehagen-blijft-a4016312#/handelsblad/2020/10/17/#204)

‘A la guerre comme à la guerre’ , leert een oude Franse wijsheid, Vrij geïnterpreteerd: als zich absoluut onvoorstelbare verschijnselen voordoen, voel althans ik mij gelegitimeerd om een verklaring te debiteren die anderen wellicht onvoorstelbaar zullen vinden.

Een andere, niet speciaal Franse oude wijsheid leert dat de duivel het effectiefst werkt op mensen die niet aan hem geloven. Uit Duitsland komt daarover een behartigenswaardige aanbeveling.  ‘Den Teufel spürt das Völkchen nie, und wenn er sie beim Kragen hätte’, laat Goethe de tegenspeler van Faust, Mefisto, over zichzelf zeggen.

In een uitleg over de zogeheten ’tegenmachten’ differentieert Rudolf Steiner tussen twee manifestaties van duivel. In de ene verschijnt hij als diabolos (de alles-door-ekaar-gooiende) oftewel Lucifer (van oorsprong een gevallen engel). In de andere is hij de satan (de alles met techniek en fysieke macht beheersende tegenmacht) oftewel Ahriman. Deze laatste is perfect getypeerd door de Engelse dichter William Blake in zijn gedicht in de inleiding van zijn werk ‘Milton: a Poem’ (1804): “And did those feet in ancient time …”:[And did those feet in ancient time – Walk upon England’s mountains green? … Among these dark Satanic Mills?] De terminologie “Satanic Mills” (‘Duivelse Fabrieken’) heeft betrekking op de vroege industriële revolutie en de vernietiging van de natuur. De weefgetouwen worden niet langer door levende menselijke voeten draaiende gehouden maar technisch-automatisch. Dit artikel van Heijne is een perfecte typering van Lucifer in de gedaante van Trump, die de mens in een rêve éveillé, een waak-nachtmerrie brengt, en zodoende verleidt om te denken dat de zalige toekomst al bereikt is, en dat die nog zaliger kan en zal worden als ze op hem stemmen …

Hugo Verbrugh

Foto: Michael Bussmann  –  Pixabay


Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)

Lees hier de privacyverklaring Hiermee geeft u toestemming om wekelijks een nieuwsbrief te ontvangen.