‘Kijk terug, maak het hoofd leeg en ruim op, zowel letterlijk als figuurlijk’. Deze aanbeveling kwam afgelopen zaterdag uit onverdachte hoek tot mij. Het is de kop boven het hoofdartikel in het katern Opinie & Debat van NRC Handelsblad.

Dat ga ik hier dus doen – maar met mate, want als ik alles zou willen opruimen wat ik kwijt wil, zou de hele oplage van De Ster van deze week onvoldoende zijn voor alle woorden die ik nodig zou hebben. Maar wat zeg ik nu …? ‘De hele OPLAGE van De Ster …’: dat kun je sinds 26 april van dit jaar toch niet meer zeggen? Het ding VERSCHIJNT sindsdien nog maar één keer per maand, toch? desteronline.nl/dagen-als-vogels-voorbij. Of mag je het woord ‘verschijnen’ ook gebruiken voor wat op het scherm van je computer verschijnt(!) als je in de juiste volgorde op de knopjes drukt AUBWIB? [zie desteronline.nl/reizen-cyberspace-verleden-en-toekomst voor uitleg van AUBWIB].

We maken Grote Tijden mee – dat is wel het minste wat je kunt zeggen van de tijden die we nu beleven. Een cynische zegswijze uit Amerika over hoe je daar president moet worden, is door Trump ‘gedecynificeerd’. ‘Om president van de VS te worden moet je op zodanige wijze campagne voeren dat je als resultaat van die campagne moreel niet meer geschikt bent voor het ambt’, luidde de oorspronkelijke cynische versie van deze zwarte wijsheid. Intussen heeft Obama weliswaar misschien aangetoond dat deze wijsheid niet universeel geldig is, maar zeker is dat Trump al voordat hij benoemd is, bewezen heeft dat deze wijsheid in minstens één geval opgaat. Dat verzin ik niet, en het is niet een sociale-media-format-scheld-tirade – ik citeer verschillende serieuze Amerikaanse media.

Maar misschien vergis ik me en ben ik gewoon dom-cynisch bezig. We leven in een tijd van een ‘Umwertung aller Werte’, een omwaardering van alle waarden, hebben we geleerd van Nietzsche. Wat vroeger ‘waarheid’ heette, is nu onwaarheid, of leugen, of nepnieuws, ‘Weet je wat het verschil is tussen bullshit en een leugen? De leugen probeert de waarheid te verdraaien, terwijl bullshit de waarheid niet eens meer erkent. Bullshit is daarom nóg gevaarlijker’, lees ik in de Blendle-samenvatting van een stuk in de Volkskrant van gisteren. ’t Is even wennen, maar dan mag je ook lekker meedoen.

Ik zoek en vind troost in het al genoemde NRC Handelsblad-hoofdartikel: ‘ … opruimen, het hoofd leegmaken en terugkijken, zowel letterlijk als figuurlijk.’ Wie heeft er geen stapel boeken, documenten en bestanden te sorteren, af te voeren, op te slaan of althans op volgorde te leggen? Scheppen is scheiden en daarom is opruimen creatief, zo wordt aan de PvdA politicus Joop den Uyl (1919-1987) toegeschreven. Die daarmee overigens leek te refereren aan Genesis 1 – schiep God nu de aarde of ‘scheidde’ hij slechts de bestaande chaos? De noodzaak om de digitale overvloed in dit ‘Dataceen’ af en toe op te ruimen, te scheiden, kan iedereen begrijpen.’ De Nieuwe Rokinse Courant die verwijst naar de eerste regels van het Oude Testament van de Bijbel … is dat niet wonderbaar? Die houden we erin.

Als ik in deze twaalf heilige etmalen tussen kerstavond en Driekoningen nog een momentje vrije tijd vind, zal ik misschien nog wat nader ingaan op de oratie die Ellen ten Wolde in 2009 in Nijmegen uitsprak. Ik citeer uit Trouw: ‘Het traditionele beeld van God als schepper van hemel en aarde klopt niet, stelt hoogleraar Ellen van Wolde. God schiep niet, hij scheidde. God schiep de hemel en de aarde niet. Al zeggen álle Nederlandse bijbelvertalingen wat anders, ze zitten er allemaal naast. Dat stelt hoogleraar Ellen van Wolde in een oratie die ze morgen in Nijmegen uitspreekt.’ Waarvan acte.

Hugo Verbrugh

Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
[wysija_form id=”1″]