Vorige week ging het hier over een, eigenlijk twee nogal heftige onderwerpen: een uitvaart-bijeenkomst voor en met een dierbare overledene en een tot op een bloederige foto fysiek zichtbare kwetsuur die uw Stercolumnist in het kielzog van die bijeenkomst in de buurt van zijn linkeroog had opgelopen: desteronline.nl/willem-donker-en-het-etherisch-lichaam-requiem-op-het-uitvaartbedrijf
Deze week is het op een andere manier ook best heftig. Het gaat over wat woensdag 17 oktober, morgen twee weken geleden, gebeurde. Een nog voortvluchtige dader vuurde bij klaarlichte dag op de hoek van de Willem Ruyslaan en de Oudedijk meerdere kogels af op een auto. Een 64-jarige Rotterdammer raakte zwaargewond. Na de schietpartij ging hij er op een scooter vandoor. Op de ‘s-Gravenweg kwam hij ten val na een botsing, waarna hij te voet verder vluchtte. De politie heeft bewakingsbeelden gekregen van de mogelijke dader van de schietpartij. Die werden dinsdag getoond in het tv-programma Opsporing Verzocht.
Die beelden waren op weer een andere manier ook heftig. Wat me het meest trof, en waar ik nu hier vooral over schrijf, is de indringende manier waarop die vlucht met valpartij van de dader via de televisie bij ons thuis in de kamer kwam. Het leek bijna een speelfilm, zó echt was het.
En vooral: ik heb nooit geweten dat daar, in de buurt van metrostation Kralingse Zoom, zoveel en zulke effectieve bewakingscamera’s hingen. En dat laatste inspireerde mij tot heftig dóórdenken.

Veel verandert, veel blijft gelijk. Kleine kinderen die zien hoe ze gefotografeerd worden, willen zelf ook fotograferen. Het ‘duo-plaatje’ dateert uit 1984 toen onze destijds jongste zes jaar was.
Mijn gedachten gingen eerst terug naar de afgelopen eeuwwisseling. Ik was toen nogal bezig met televisie en kleine kinderen. Een oude vriend, Frits Wilmar, had daar in 1964 een boek over gepubliceerd, en daarin magistraal aangetoond hoe die totaal bewegende, synthetische beelden verleidelijk verslavend en letterlijk geestdodend zijn voor kleine kinderen. In 1999 hadden Italiaanse neuro-wetenschappers ontdekt hoe dat komt, namelijk door de werking van de zogenoemde ‘spiegelneuronen’. Die maken dat de mens alles wat hij ziet onbewust innerlijk motorisch nabootst. De gezonde volwassene onderdrukt de neiging om die nabootsing feitelijk te effectueren, maar het kind doet die bewegingen vaak fysiek een beetje na en komt zodoende, anders dan in de levende omgang met andere levende mensen, van een koude kermis thuis. Samen met een neuroloog heb ik dat boek toen up-to-date gemaakt en opnieuw uitgegeven: ‘Frits Wilmar, Peter van Domburg, Hugo Verbrugh – Over de invloed van radio en televisie op kleuters en jonge kinderen – Werkgroep Neurowetenschappen en Filosofie van de Vereniging voor Filosofie en Geneeskunde Rotterdam / Roermond 2009, ISBN 978 90 9023 064 4’.
In diezelfde tijd kwamen bewakingscamera’s op en werd foto’s zelf maken en laten afdrukken ieder jaar gemakkelijker en goedkoper. Die veranderingen gaan nog steeds door, en nu, twintig jaar na dato, staat in Engeland op alle 32 inwoners minstens één camera. Dat laatste haal ik uit een artkel ‘You’re being watched: there’s one CCTV (= Closed Circuit TeleVision) camera for every 32 people in the United Kingdom’. Dat artikel is van maart 2011; vandaar mijn ‘… MINSTENS één …’.
Er is nog veel meer aan het veranderen. We hebben YouTube, en bij uitvaarten worden steeds vaker allerlei foto’s en bewegende beelden uit het leven van de gestorvene vertoond. Ik vind dat eigenlijk raar, en bracht dat tot uitdrukking in de ondertitel van mijn stukje van vorige week: ‘requiem op het uitvaartbedrijf’. Die ondertitel komt van de roman ‘Das Versprechen. Requiem auf den Kriminalroman’ van Friericht Dürenmatt (1958). Die roman gaat over het indringende verschil tussen enerzijds echte misdaad en politiewerk en anderzijds de weergave daarvan in fictie. Precies zo’n verschil proef ik tussen het echte doodgaan en het gangbare uitvaartbedrijf.
PS: Morgen wordt weer overal Halloween gevierd. Is dat niet een als horror-game opgetuigde vooroefening op het voor iedereen zeker ooit komende einde oftewel een verkapt requiem op het uitvaartbedrijf?
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
recent commentaar