In de afgelopen maanden heb ik vele malen hier geschreven over ‘Voltooid Leven’: het idee dat mensen die menen dat hun leven voltooid is, geholpen moeten kunnen worden om de daad bij die mening te voegen. Zie
desteronline.nl/de-bert-keizer-memorial-meeting
desteronline.nl/politici-en-de-dood-als-voortzetting-van-het-leven-met-andere-middelen
desteronline.nl/eindeloze-optocht-nieuwe-doodskandidaten
Vandaag wil ik een kleine follow up geven. Om te beginnen heb ik de afgelopen weken geleerd dat het project ‘Voltooid Leven’ al lang operationeel is. Ons werd in oktober in het regeerakkoord een ‘brede maatschappelijke discussie’ in ’t vooruitzicht gesteld; daarover vernemen we nu niets meer en dat hoeft intussen ook niet meer. Onder het moto ‘u vraagt, wij draaien’ komt nu, als u hem bestelt, een Levenseindekliniek-medewerker bij u voorrijden om het gevraagde product af te leveren.
Intussen blijft Nederland Gidsland, en wordt ook hard gewerkt aan de internationalisering. De Levenseindekliniek heeft ook een Engelse versie op haar website. Ik gebruik De Ster als documentatie-archief en kopieer de tekst ervan hier:
‘The Levenseindekliniek (end of life clinic) only offers euthanasia or assisted suicide to people whose request for assisted dying was first denied by their own physician. The clinic is not a hospital or a hospice, but a foundation with teams of doctors and nurses who work separately and visit the patients at home. The office in The Hague first reviews the request, to establish whether it stands a chance of meeting the strict criteria of the Dutch euthanasia law. If so, one of the teams speaks with the patient on a number of occasions to thoroughly investigate the request. All medical background is researched and previous doctors are consulted. If all the criteria are met, the patient can die at home, in the presence of family and friends. The Levenseindekliniek was established in 2012 by the NVVE, the Dutch right to die society. Although anyone can ask the Levenseindekliniek for assisted dying, the main focus is on those patients whose requests for assisted dying are more complex and often denied by their own physician: psychiatric patients, people with dementia, or patients with non-fatal diseases. According to the Dutch law patients must be experiencing unbearable suffering without perspective of improvement in order to be eligible for euthanasia. In the law there is no distinction between physical or psychological suffering. Furthermore patients must be persistent in their decision to request assisted dying and they must understand the consequences of what they are asking. The doctor must be convinced that there is no other reasonable solution to end the suffering. The Levenseindekliniek can only help patients who have been living in the Netherlands, and who are able to express their request coherently and understandably in Dutch or English.’
Overigens zijn ze in sommige andere landen ook al aardig op weg. In Zwitserland werkt het EXIT-programma langs dezelfde lijnen; het plaatje komt van hun website.
Maar dit is allemaal nog maar het begin. Er is niet veel verbeeldingskracht voor nodig om te zien hoe de notie ‘voltooid leven’ op afzienbare termijn een vaste plaats krijgt in het standaard-protocol voor huisartsen. Zoals ieder klein kind op het consultatiebureau een vaste lijst gezondheid-punten voorgeschoteld krijgt, zo zal waarschijnlijk iedereen van, pak weg, 65 jaar of ouder in elk contact met de huisarts de vraag krijgen in hoeverre hij/zij zijn/haar leven voltooid acht. De drijvende kracht achter deze innovatie is onlangs mooi verwoord door Martijn Katan, biochemicus en emeritus hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit Amsterdam, in de NRC op 16 december 2017: ‘ De kosten van de gezondheidszorg stijgen nu al de pan uit. … het is voor een minister die structureel miljarden tekort komt verleidelijk om zo’n leven te bestempelen als uitzichtloos en ondraaglijk; zoals Marx al aangaf worden morele en ethische principes sterk beïnvloed door onderliggende economische belangen.’
Let op mijn woorden. Als het binnenkort zo ver is, wil ik niet moeten horen dat ik het niet heb zien aankomen.
Meld u aan voor De Ster nieuwsbrief (U ontvangt een bevestigingsmail)
Toch vreemd dat we ons minder druk maken om geboortegolven, de tijd van komen
En dat we weten, na 65 tot 110 jaar, de tijd van gaan is gekomen
Het wordt voltooid leven genoemd maar is ons betrekkelijk korte fysieke aards bestaan wel ‘het leven’
En waarom is er wel een leger van helpers om je te verwelkomen, maar sta je zielsalleen bij het vertrek
Waarschijnlijk zijn we toch verleid door de Boom van Kennis die ons Ziele leven volledig heeft versluierd
Misschien kunnen we toch nog leren van primitieve gebruiken
Moge uw verblijf hier naar tevredenheid en vruchtbaar zijn (geweest)
Dit is prachtig-precies wat ik bedoel(de). Met name de verwijzing naar de Boom van Kennis waardeer ik. En ik voeg enkele woorden toe die samenvatten wat daar toen gebeurd is: de slang voorspelde Eva dat zij en haar nakomelingen ‘zouden worden als de goden, kennende Goed en Kwaad’: eritis sicut dei, scientes bonum et malum.
beste Hugo, In de jaren 80 schreef ik al een stukje in het jou bekende tijdschrift JONAS, inmiddels reeds lang opgeheven, waarin ik mijn zorg uitsprak over de dubbele moraal die achter dit alles steekt: ik koppelde het aan de toen actuele discussie over abortus. Het lijkt zo liefdevol en beschermend, maar het economische aspect speelt altijd ook een rol. Men zegt: ‘we hebben de beste bedoelingen’, je collega arts/psychiater dr Frank Koerselman reageerde daar eens op met de woorden: ‘het moest er nog bij komen dat de bedoelingen niet goed waren!’.. (Als de dood voor het leven, 1995). Een kennis van ons werkt voor de Levenseindekliniek. Ze was bij ons en zou erna naar den patiënt gaan, een oudere vrouw die dement aan het worden was en van wie de kinderen zich zorgen maakten over haar ondraaglijk en uizichtloos lijden. Zelf had ze er niet zoveel last van… Ik vroeg hoe die kennis van ons, als professional, daarmee omging, waarop ze de ijzingwekkende woorden sprak: ‘vreemde ogen….’
Ik schrijf je vanuit Frankrijk, het stukje in JONAS heb ik thuis nog wel, maar hier niet binnen handbereik. Ik sluit me aan bij jouw laatste woorden ‘als het binnenkort zo ver is wil ik niet moeten horen dat ik het niet heb zien aankomen…’
Hartelijke groeten, Nelleke
Dank voor deze waardevolle ‘casuïstische’ bijdrage!